Arm Rotterdam

Sinds mei kent Rotterdam een Pim Fortuynplaats. Die ligt een beetje verdoken achter de Coolsingel zodat alleen kenners van de stad er zó naar toe lopen. Onder het borstbeeld staat “Loquendi Libertatem custodiamus”, want Pim kwam niet van de straat en dat wordt door dit Latijnse motto tot uitdrukking gebracht. Het betekent: “Laten wij de vrijheid van spreken bewaken.”

Bedevaartgangers treffen op die plek niet alleen het monument voor hun idool aan, maar ook een bronzen ridder zonder vrees of blaam. Dat is Wolfert van Borselen, die Rotterdam voor het eerst stadsrechten verleende. Wolfert was een volbloed intrigant die het tenslotte bracht tot enige regent van het graafschap Holland, dat hij mede ten eigen profijte bestuurde uit naam van de jeugdige graaf Jan I. In 1299 is hij in Delft op de markt doodgeslagen door woedende tegenstanders. En dat stadsrecht werd ingetrokken. Een opmerkelijke parallel met Pim Fortuyn. Beiden werden ze vermoord op de drempel van de poort naar de macht.

Wolfert van Borselen staat pal voor een van de weinig historische gebouwen die het bombardement en de wederopbouw van de Rotterdamse binnenstad hebben overleefd: het Schielandshuis. Dit schitterende stadspaleis werd in de zeventiende eeuw gebouwd als onderkomen voor het Hoogheemraadschap van Schieland. In de negentiende eeuw kwam het in handen van de gemeente, die er allerlei culturele bestemmingen aan gaf. Tenslotte werd het hoofdkwartier van het (historisch) museum Rotterdam, dat het overigens gewoon moest huren.

In het kader van de bezuinigingen kreeg het museum onlangs een zware budgetkorting. De directie reageerde daarop door de huur van het Schielandshuis op te zeggen. De eindjes konden nu alleen aan elkaar worden geknoopt als er op verschillende plekken in de stad wisseltentoonstellingen werden georganiseerd. Ook werd een goedkoper hoofdkwartier gevonden in het Forum Rotterdam, een nieuwe aanslag op de Coolsingel die Rem Koolhaas aan plegen is.

Dat wordt een gigantisch gebouw met winkels, een hotel en kantoren (leegstand). Het wordt, aldus de reclamesite, een nogal modernistische kubus in een rijksmonument. Dat rijksmonument is het gebouw van de ABN Amro, dat in 1948 werd voltooid. Als de eerste architect van de wederopbouw, ir. Witteveen niet al tijdens de bezetting opzij was geschoven, was heel de Rotterdamse binnenstad in de stijl van dat bankgebouw herbouwd. Men koos echter voor een blokkendoosachtige zakelijkheid, omdat men een zo modern mogelijke stad wilde.

Het ontwerp van Koolhaas oogt dan ook als de ultieme triomf van dit modernisme op de visie van Witteveen, die de toon en de stijl van het historische Rotterdam wilde eerbiedigen.  Zo krijgt Rotterdam een nieuw imponeergebouw, aan de voet waarvan de nietige burgers door stadswachten in het gareel worden gehouden. Enig lichtpunt: het Museum Rotterdam heeft een betaalbaar onderkomen gevonden in dit nieuwe complex, dat ongetwijfeld als gevolg van de crisis straks niet zo gemakkelijk te vullen zal zijn.

Een geluk bij een ongeluk zou je zeggen. Daar is Leefbaar Rotterdam, de partij van Pim Fortuyn in de gemeenteraad, het niet mee eens. Die is er woedend over dat het Museum Rotterdam het Schielandshuis verlaat. Het raadslid Anton Molenaar heeft vastgesteld dat het niet minder dan vijftig personeelsleden heeft. De budgetkorting was bedoeld om de directie te dwingen om een aantal medewerkers te ontslaan. Als dat gebeurt kan het museum gemakkelijk in het Schielandshuis blijven om daar te dienen als achtergrond voor Wolfert van Borselen en Pim Fortuyn. “Sterker, misschien moeten wij Museum Rotterdam wel helemaal geen subsidie meer geven, als het het Schielandshuis verlaat.”

De vraag is nu: wat van dit alles is in de geest van Pim? Zijn rancune is in het voorstel van Molenaar zeer herkenbaar. Hij wil immers mensen die zich met cultuur en geschiedenis bezig houden, de straat op schoppen. Maar verder? Arm Rotterdam!

Zie hier het Forum Rottterdam.

Zie hier een reportage over de inauguratie van de Pim Fortuynplaats met op de achtergrond het Schielandshuis.