Assala

Artiesten uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten hebben de afgelopen jaren steeds vaker ons kille kikkerlandje met een optreden vereerd. Een positieve ontwikkeling. Fairouz, Khaled, Tinariwen, Najat Aatabou, Omar Souleyman, grote namen uit een andere wereld die ook hier hun aanhang hebben, en niet alleen onder de Arabische en Noord-Afrikaanse Nederlanders. Sterker, bij hun concerten zie je steevast een grote schare autochtone Nederlandse fans. Zelf was ik afgelopen zaterdag onder de gelukkigen die de Syrische zangeres Assala Nasri mochten aanschouwen in het Amsterdamse Concertgebouw, op het cross-culturele evenement Souk.

Assala Nasri (42) is een grootheid in de Arabische wereld. Ze wordt geroemd om haar zijden stemgeluid, gerespecteerd om de persoonlijke drama’s in haar leven en geliefd om haar verzet tegen het repressieve regime van de Syrische president Bashar al-Assad. Als dochter van de beroemde componist en zanger Mostafa Nasri stond de ‘Nachtegaal van het Midden-Oosten’ van jongs af aan dicht bij de sociale en politieke elite van het land. Haar zangcarrière begon op vierjarige leeftijd met patriottische liederen in een kinderserie op televisie. Op latere leeftijd ontdeed ze zich van het keurslijf van haar milieu en recentelijk nam ze een protestlied op tegen het bloedvergieten in haar land. Vooral dat laatste is haar op zware kritiek en doodsbedreigingen komen te staan.

Haar komst naar Nederland is dan ook perfect getimed en haar prominente plaats op Souk meer dan verdiend. Dat Assala ook in Nederland immens populair is heeft het Concertgebouw geweten. Het dak ging eraf, om het maar in populaire termen te stellen. Terwijl de zangeres, klein van stuk, met kaarsrechte rug, maar licht nerveuze handen, de ruimte vulde met haar stem, ging de emotie voelbaar door het publiek. Eindelijk, eindelijk was daar Assala. Haar eerste grote hit Samehtak werd woord voor woord naar haar terug gezongen en het slotlied Mab’ash Ana moest ze over een staande ovatie van (bijna) huilende mensen heen zingen. Via een tolk liet Assala Nederland en haar landgenoten hier een boodschap na: Je leeft in vrijheid, gebruik die vrijheid om het beste uit jezelf te halen.

Zo kreeg het publiek uiteindelijk muzikaal, maar ook emotioneel waar het voor gekomen was. Wat dat betreft was Souk een succes. Toch hebben de organisatoren ook steken laten vallen. Assala was weliswaar de grote headliner, maar ze moest ook de spil vormen van een multicultureel spektakel. Het evenement heeft geprobeerd om het beste van verschillende muzikale culturen bij elkaar te brengen. Souk is Arabisch voor markt, oftewel voor ieder wat wils en van alle markten thuis. Een mooi, doch niet te benijden streven. De besten van verschillende werelden sluiten namelijk niet per se naadloos op elkaar aan. Het verband tussen de voorprogrammering van deze avond en het optreden van Assala Nasri was op zijn zachtst gezegd zwak.

De Nederlandse jazzpianist Michiel Borstlap, de zanger van de Nederlandse rockband Moss en Souiri, een Marokkaanse vertolker van Arab-Andalusische muziek. Afzonderlijk getalenteerde en succesvolle artiesten, maar wat hebben zij met elkaar en met Assala Nasri te maken? Ongetwijfeld is er op muzikaal gebied enige verwantschap, de genoemde muziekstromingen en artiesten lenen ongetwijfeld graag uit elkaars culturen en stijlen. Maar voor het publiek werd dit niet duidelijk. Borstlap was tevens ceremoniemeester van deze avond, maar verzuimde uit te leggen hoe deze bijzondere combinatie van mensen tot stand was gekomen.

Vermoedelijk heeft de wens meegespeeld om op één evenement verschillende doelgroepen bij elkaar te brengen. Dat is te zien aan de lange lijst van partnerorganisaties die bij Souk betrokken zijn geweest. Het doel is deels bereikt. Voor sommige Assala-fans zal het de eerste keer zijn geweest dat ze het Concertgebouw bezochten en voor sommige Concertgebouwbezoekers zal het een eerste kennismaking zijn geweest met Assala en Arabische muziek. Er zullen zelfs mensen aanwezig zijn geweest die met beide weinig op hebben. Het evenement is vooraf stevig in de media gezet met onder andere interviews met Assala in Trouw en in de Volkskrant.

Let wel, de interviews waren steeds met Assala. Logisch. Het publiek komt dan ook grotendeels voor Assala, maar wordt eerst getrakteerd op een láng voorprogramma dat weinig verband lijkt te houden met de hoofdact. Souk is er niet in geslaagd om van alle losse onderdelen, hoe goed ze ook zijn, één geheel te maken. In het verlengde daarvan kan het evenement er ook niet in geslaagd zijn om de verschillende doelgroepen bijeen te brengen in een gezamenlijk ervaring.

Dat is zonde en had niet zo hoeven zijn. Artiesten uit Noord-Afrika en het Midden-Oosten bezoeken, zoals eerder gesteld, al veel langer ons land. En keer op keer trekken ze een groot en zeer gemengd publiek. Een optreden van Assala met het Holland Symfonia-orkest, dat haar nu ook begeleidde, had zonder twijfel hetzelfde effect gehad, gezien haar populariteit. Een passend voorprogramma erbij en men was klaar geweest. Nu had het geheel iets geforceerds en was het hard zoeken naar de samenhang.

Volg Samira Ahli ook op Twitter

Foto’s: Ibrahim Attallihi