Barbara Baarsma en de 'fuck you'-maatschappij

Geachte professor Baarsma,

Dat was een prachtige lullepot donderdagavond in De Wereld Draait Door. U hebt ons enthousiast uitgelegd hoe goed het met Nederland gaat. Dat hier de gelukkigste kinderen wonen en hoe wij met zijn zeventien miljoenen toch maar mooi de achttiende economie ter wereld neerzetten. De grote kracht van Nederland was volgens u gelegen in ons onderling vertrouwen, in het sociale contract dat de Nederlanders bindt. Optimisme en onderling vertrouwen zijn volgens u de bindmiddelen van de toekomst. Natuurlijk is het nog niet allemaal koek en ei in ons intens fortuinlijke land maar dat komt wel goed als we maar niets steeds zitten te mieren over wat allemaal mis loopt. Wij konden ons maar beter afkeren van politici en volksmenners die de tegenstellingen uitvergroten. U sloot af met de woorden: “Nou heb ik nog een vraag: waar sta jij?”

Bokkig Waar sta ik? U toonde tijdens uw motivational speech enkele landgenoten uit Oldambt met wie het niet zo goed ging als met uzelf. U noemde ze meen ik onder andere ‘bokkig’. In beeld verscheen een man met een gegroefd gezicht en een muts op tegen de kou. Hij zei: “In zo’n rijk land, dat er voedselbanken zijn.” Ik herhaal dat nog een keertje, professor Baarsma: “In zo’n rijk land, dat er voedselbanken zijn.”

“Verstandig is het niet om alles wat slecht gaat, alles wat schokt zoveel aandacht te geven”, zei u. “Laten we ons realiseren hoe goed het gaat in Nederland.”

Toch haalde die Groningse meneer – je kon aan zijn kop zien dat ‘hard voor weinig’ zijn levenslot had bepaald – met acht woorden uw hele betoog onderuit.

Wij hebben in dit land te maken met grote sociale problemen, mevrouw Baarsma. Ergens in uw werkkamer slingert vast nog wel het rapport van het Sociaal Cultureel Planbureau uit 2016 over armoede in Nederland. Daarin kunt u lezen dat naar verwachting in 2017 7 procent van de Nederlandse bevolking armoede lijdt. Dat is een kleine 1,4 miljoen medeburgers. De ouderenzorg kent grote problemen, zoals Hugo Borst en zijn medewerkers hebben aangetoond. De werkloosheid daalt, maar aan een vaste positie, zoals u die geniet omdat uw loopbaan ruim voor de depressie van 2008 begon, komen nog maar weinigen toe. Je springt van het ene tijdelijke baantje in het andere.

Eigen risico’s Ouderen met een laag inkomen – AOW en een klein niet-geïndexeerd pensioentje – komen in de problemen als de kwalen en de eigen risico’s – voor man en vrouw samen 700 euro – zich aandienen.

Nu zegt u: 93 procent van de Nederlanders leeft blijkbaar niet in armoede. Laten we daar eens naar kijken. Inderdaad. Laten we daar eens naar kijken. En dan nog eens ten derde male de opmerking van die ouwe Groninger naar voren brengen: “In zo’n rijk land, dat er voedselbanken zijn.” Dat professor, had ik graag ook uit uw mond vernomen.

Juist een rijk en gelukkig volk als het onze mag niet accepteren dat 7 procent van de burgers in armoede leeft. Juist een in rijkdom zwelgende staat als Nederland hoort zijn ouderen- en jeugdzorg op orde te brengen. Het zit er aan immers. Het is allemaal betaalbaar. Dat moet de achttiende economie ter wereld die op het stuk van export ook nog eens nummer acht is, op kunnen brengen. Waar een wil is, is een weg.

Fuck you-maatschappij Dit klemt des te meer omdat zoveel mensen dichtbij de armoede leven. Als je van tijdelijk baantje naar tijdelijk baantje hopt of tegen wil en dank dan maar zzp’er bent geworden, is de persoonlijke financiële crisis altijd dichtbij. Dit geldt zeker voor oudere werklozen, die de gemiddelde werkgever nog met geen tang wil aanraken. Ook hebben de hervormingen van de sociale voorzieningen ertoe geleid dat je al heel gauw op bijstandsniveau zit. Dan kun je in het algemeen de woonlasten niet meer opbrengen. Zo eenvoudig ligt dat. En goedkope woningen zijn de afgelopen decennia massaal afgebroken of verpatst. Daardoor is voor mensen met een niet al te dikke portemonnee een woningnood ontstaan die niet onderdoet voor het gebrek aan huizen in de eerste jaren van de wederopbouw. Heel veel mensen boven de armoedegrens leven toch met een donkere wolk aan hun hemel. Trouwens, wat heb je aan die zorg als je er vanwege het eigen risico geen geld voor hebt?

Wat voor u de samenleving van het onderlinge vertrouwen is, professor Baarsma en het sociaal contract, betekent voor een groeiend aantal Nederlanders de ‘fuck you’-maatschappij. Daarom verdient de actieve bestrijding van de armoede in al zijn verschijningsvormen absolute topprioriteit. Anders wordt het nationale weefsel losgetrokken. Dat proces gaat op 15 maart gegarandeerd al beginnen.

Ik had zo graag van u gehoord dat in het kader van het sociaal contract en het onderlinge vertrouwen juist de misstanden in de maatschappij gingen worden aangepakt. Dat wij met zijn allen – partijen, het maatschappelijk middenveld, overheid, werkgevers – deze bedreiging van onze welvaart, onze rust en onze vrede – want dat is het, vergis je niet, ga vaker naar de markt, daar hoor je het – centraal stellen. Omdat we daar niet mee akkoord gaan. Omdat wij daar als humaan en verlicht volk niet mee wensen te leven.

Uw insteek was anders. Daarom, professor Baarsma, hebt u geen bijdrage geleverd aan het onderling vertrouwen, maar de zelfvoldanen in hun zelfvoldaanheid gesterkt en de verbitterden in hun verbittering.