Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Basisinkomen als fundamenteel recht

  •  
23-08-2019
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
125 keer bekeken
  •  
48485963782_53d02f6cce_o

© cc-foto: Wakanaka

Het basisinkomen is het deurtje van het kooitje dat open staat. Het is aan ons om vrijwillig uit dat kooitje van zelf opgelegde voorwaardelijkheid te stappen
Bij de vrijwilligersplek die ik samen met een aantal mensen organiseer midden in de natuur van Goirle in Zuid-Nederland werkt regelmatig een vrouw, die dan weer wel, dan weer niet mee doet. Voor de zomervakantie was ze weer komen opdagen en op het gesprek met elkaar dat we eigenlijk nog wel een gastvrouw nodig hadden voor onze moestuinwinkel op zondag, reageerde ze dat ze dat wel zou willen. Dus kwam ze een aantal keer meehelpen, met veel plichtsbesef, ze wilde het allemaal heel goed doen. Ook al kampte ze nog steeds met klachten na een burnout.
Na de vakantie belde ze me op dat ze het werk toch niet trok, dat ze na de zondag dat ze moest werken, twee of drie dagen moest bijkomen thuis. ‘Het voelt zo goed om me nuttig te maken, maar het lukt me niet’, zei ze. Dit was al de zoveelste keer eigenlijk dat ze meedeed en weer afhaakte. Het antwoord kwam zo in me op; eigenlijk, zei ik, schep je voortdurend zelf je voorwaarden om met ons mee te doen. Je zou eens kunnen leren om op deze plek te zijn zonder voorwaarden om van daaruit te kijken wat voor jou klopt. Onvoorwaardelijk dus.
Door dat antwoord werd ik me bewust van wat ik bied aan een groep van ongeveer 20 mensen, vrijwilligers en mensen die dagbesteding komen doen op deze mooie plek in de natuur. Je mag jezelf zijn, zonder voorwaarden vooraf en vanuit die basis kom je in beweging.
Het is trouwens precies die ervaring die ook de natuur ons kan bieden, onvoorwaardelijk jezelf kunnen zijn. Deze ervaring is volgens mij een menselijk recht, maar tegelijkertijd is het een ervaring die maar weinig mensen kennen. Ga maar na, in het gezin waar je geboren bent, zal er zeker liefde aanwezig geweest zijn, maar was deze liefde wel zo onvoorwaardelijk? Niet voor niets kampen zoveel mensen met een stress-stoornis als gevolg van een trauma, wat niet altijd gepaard hoeft te zijn gegaan met geweld of misbruik, maar bijvoorbeeld veroorzaakt door emotionele verwaarlozing. Geen ouder is perfect. Vaak ontstaan er vanuit de gezinssituatie patronen die worden voortgezet in de eigen relaties, maar ook in het werk dat wordt gedaan. Patronen vanuit een stress-systeem dat maar niet tot rust kan komen, omdat we de ervaring om onszelf te mogen zijn, geliefd te worden zonder voorwaarden, niet kennen.
In het onderwijs en later ons werk mag duidelijk zijn dat aan onze prestaties altijd voorwaarden, eisen gekoppeld zijn. Cijfers die we krijgen op school, geld dat we verdienen met werk, we moeten er iets voor doen dat vanuit de buitenwereld van ons wordt verwacht.
Heel ons systeem, waarin geld zo belangrijk is, bestaat uit een voorwaardelijke manier van naar elkaar kijken. Je moet voortdurend eerst aan iets voldoen, voordat je er mag zijn. Open je instagram app maar eens en kijk naar al die mooie plaatjes, die ongetwijfeld weer voorwaarden opwerpen waaraan je wilt voldoen. Voordat je denkt dat je gelukkig bent.
Zo kunnen we heel ons leven achter een worst aanlopen, die maar niet dichterbij komt. En die worst, daar wordt in de ontelbare vormen die we in onze maatschappij kennen, heel veel geld mee verdiend. Daar worden heel veel mensen heel rijk van. Omdat ook zij denken dat geld gelukkig maakt. En zo zitten we met z’n allen vast in een illusie van voorwaardelijkheid, waarin we met een op hol geslagen stress systeem jagen op iets dat niet bestaat.
Misschien is daarom ons collectieve verzet tegen het basisinkomen zo groot. Omdat het fundamenteel een wig drijft in deze voorwaardelijke manier van denken, voor wat hoort wat, zelfs als het over liefde gaat, maar natuurlijk al zeker over geld. Het kan toch niet zo zijn, dat we geld zouden krijgen, zonder daar in eerste instantie iets voor te hoeven doen. En dan komt daar natuurlijk direct achteraan de overtuiging dat dan niemand meer iets zou doen! Want door onze conditionering kunnen we niet meer geloven dat mensen intrinsiek in beweging zouden willen komen. Dat je in beweging zou kunnen komen vanuit een verlangen. Om bij te dragen aan je omgeving, om je talent vorm te geven. Wat ook wel weer te begrijpen is, want als je altijd maar doet wat anderen van je verwachten, dan heb je geen contact meer met je eigen verlangen.
Een belangrijke vrees van ons als het basisinkomen zou worden ingevoerd is dat we dan een ander niet meer het rotwerk kunnen laten opknappen dat we zelf niet willen doen. We hebben geen machtsmiddel meer. Volgens mij is dat de kern van ons verzet tegen het basisinkomen. Daarom ook is er zoveel negativiteit, misschien nog net geen haat naar uitkeringsgerechtigden, de paria’s in onze maatschappij. Het is dezelfde haat en verzet naar een basisinkomen. We kunnen niemand meer een voorwaardelijkheid opleggen! We kunnen geen macht meer uitoefenen op de ander. Deze vorm van voorwaardelijke en ongelijkwaardige macht is de basis van onze economie, een moderne, psychische en dus verborgen vorm van slavernij.
Dit voorjaar heeft het Nibud uitgerekend dat een basisinkomen voor iedereen kan. En bijna iedereen profiteert ervan, dat ook nog. En het betekent niet dat iedereen maar op zijn luie reet gaat zitten. Nee, het is mens eigen om vanuit een intrinsiek verlangen bij te willen dragen aan de gemeenschap waarin we leven! Eigenlijk zou er aan de buitenkant niet zoveel veranderen, maar ik kan garanderen dat er van binnen voor heel veel mensen ontzettend veel verandert.
Het is een wereld van verschil of je er in eerste instantie mag zijn in deze wereld zonder voorwaarden of met voorwaarden. Dat je niet bang hoeft te zijn om jezelf te zijn. Dat je zelf de kracht en macht hebt om te zeggen tegen je baas, als je me zo behandelt, dan stap ik nu op.
Het gaat er dus niet over of het praktisch kan, een basisinkomen, want dat is gewoon mogelijk, maar of we er vanuit ons denken, ons bewustzijn klaar voor zijn. Of we bereid zijn de voorwaardelijke en ongelijkwaardige manier van op elkaar macht uitoefenen los te laten en er op vertrouwen dat we dan onze samenleving op een vrije, gezonde en duurzame manier kunnen vorm geven. Het basisinkomen is het deurtje van het kooitje dat open staat. Het is aan ons om vrijwillig uit dat kooitje van zelf opgelegde voorwaardelijkheid te stappen.
Tom Ribbens augustus 2019
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.