Belarus, een daad van verzet

Belarus. Daar gaan we weer. Wit-Rusland is in het nieuws en krijgt prompt een nieuwe naam.

Schrijver Godfried Bomans voorspelde in de jaren zestig dat wij eens het Frans-Vlaamse Zandgat niet meer zo zouden noemen. Sangatte was een paar jaar geleden in het nieuws als Frans asielzoekerscentrum. De vrees van Bomans is bewaarheid. Iedereen van boven de rivieren rijdt tegenwoordig via Lille Frankrijk in, eigenlijk alleen Brabanders nemen nog wel eens de moeite je te corrigeren met Rijssel. In de grensstreken wijst de ANWB je naar Köln , terwijl je aan de andere kant van de grens nog keurig het tweetalige Arnhem/Arnheim en Nijmegen/Nimwegen aantreft op de borden.

We zijn de weg kwijt voor wat betreft de buitenlandse plaatsnamen. De gekte daarover is ons taalgebied en de journalistiek aan het verlammen. Mijn Chin. Ind. om de hoek heeft nog het lef om op de kaart “Kantonese” specialiteiten te hebben in plaats van “ Guandongse ”. De plaatnamenpolitie is er blijkbaar nog niet wezen chinezen. Toen ik zelf op reis naar de betreffende stad ging, heb ik een kleine taaltest gedaan. Kanton bleek voor de meeste mensen van mijn leeftijd (rond de 60) of daarboven goed te begrijpen, Guangdong niet. Mensen jonger weten niet waar Kanton ligt (noch Guangdong overigens), toch één van de grootste steden ter wereld. Ziedaar de slachting die puristen hebben aangericht. De naam lijkt tenminste volgens de wetmatigheden van het Chinees in orde. Alleen, die taal spreken we hier niet.

Uitgangspunt voor de plaatsnamenpolitie is dat de uitspraak zoveel mogelijk zo zou moeten zijn zoals de bevolking ter plaatse het zelf uitspreekt. Of dat het politiek correcter is om Belarus te zeggen dan Wit-Rusland en dat je daarmee solidair bent met het verzet in dat land nu. Alsof er iemand van wakker ligt in Minsk over hoe wij het land in het Nederlands noemen. Los van dat rus zowel in Wit-Rusland als in Belarus meerdere connotaties kan hebben, dus de daad van verzet is ook nog taalkundig en historisch een punt van discussie.

Maar los daarvan, waar is taal voor bedoeld? Dat we elkaar verstaan. Waarom mogen wij niet de vrijheid koesteren over plaatsen te spreken en te schrijven zoals wij die al eeuwenlang zo noemen. We zeggen toch ook niet London, Paris, Berlin, Roma en Firenze enzovoort enzovoort? Omdat men ter plaatse een andere naam of uitspraak hanteert? Waarom zouden we?

Wat we doen is ons steeds meer onverstaanbaar maken. Stop het ge Mumbai en het geBejing en de verwarring die daardoor ontstaat, zodat we kunnen blijven begrijpen waar iets gebeurt of waar we heen gaan.

Maar ik ben solidair, leve onze dappere bijdrage aan de democratisering van Wit-Rusland. Hoe moedig en flink, dat wij gelijk onze taal aanpassen zodra een dictator wankelt.