Berbercultuur slaat keihard terug; met vrijheid, openheid en waardigheid

In de schaduw van allerlei nare gebeurtenissen en vele debatten over islam en radicalisering, is er een positieve verschuiving gaande op het gebied van individuele vrijheden en zelfbeschikking binnen de Marokkaanse gemeenschap in Nederland. En die verschuiving heeft alles te maken met de groeiende opleving van de bewustwording van de Amazigh (Berber) cultuur en identiteit, al dan niet aangevoerd door activisten, ondernemers, schrijvers of kunstenaars.

Nederland telt meer dan 370.000 Marokkaanse Nederlanders. Ongeveer 85 procent daarvan komt uit de Rif en noemt zichzelf Riffijn of Amazigh. De opleving van de Berbercultuur is mede tot stand gekomen door een drietal factoren; ten eerste is er in Noord Afrika de laatste jaren iets meer bewegingsvrijheid ontstaan om de Amazigh-cultuur actief te beleven. De Amazigh-taal wordt meer en meer erkend, wordt op scholen onderwezen en in de media krijgt het ook vaker een podium. Deze ontwikkeling heeft ook effect op het zelfbewustzijn van de Imazighen, de Berbers, in Nederland. Daarnaast zijn veel Amazigh-publicaties de laatste jaren ook in het Nederlands vertaald en kent de gemeenschap gezichtsbepalende rolmodellen zoals schrijvers Abdelkader Benali en Mohammed Benzakour. En als laatste is daar de kracht van sociale media, waarin men elkaar stimuleert en onderwijst.

Preventieve uitwerking De Amazigh-cultuur (Amazigh betekent letterlijk: vrij mens) is dan wel geen oplossing voor het radicalisme, maar de bewustwording van die eeuwenoude cultuur en identiteit kan wel een preventieve werking hebben op voornamelijk jongeren. Immers: de Nederlandse waarden als vrijheid, democratie, gelijkheid en vrijzinnigheid, lijken sterk op die waar de Amazigh-cultuur voor staat. En daar mag langzamerhand wel meer ruchtbaarheid aan gegeven worden. Echter, er is een gebrekkige kennis en onvoldoende waardering van de eigen rijke cultuur en geschiedenis en haar vrijzinnige waarden, zowel door de ouders als de kinderen. De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb, zelf ook een Amazigh, vatte het in niet te misverstane woorden samen tijdens de viering van het Amazigh-nieuwjaar in 2014:

Kennis en uitdragen van je culturele identiteit is niet alleen een handeling. Het is een basis die ervoor zorgt dat jongeren trots zijn op wie ze zijn, waar ze vandaan komen en waar ze uiteindelijk heen willen.

Onderscheid tussen religie en cultuur De opleving van de bewustwording van de culturele en historische Amazigh-identiteit zorgt ervoor dat men nadenkt over de relatie tussen religie en cultuur. Door op zoek te gaan naar informatie over de geschiedenis en achtergronden van de taal en cultuur van hun voorouders, zie je dat de Imazighen (Berbers) de noodzaak zien van een duidelijk onderscheid tussen religie en cultuur. Ja, de Berbers zijn overwegend islamitisch, en zullen dat ook blijven. Maar zij zien ook in dat het dominante beeld over Marokkaanse Nederlanders, waarin ze vooral Marokkaan en moslim zijn, met alle analyses die daaruit volgen, een gemiste kans is. Voor de jeugd is het enorm belangrijk dat die twee aspecten niet zo’n dominante rol mogen spelen in wie je bent. Je bent en blijft uiteindelijk een persoonlijkheid met individuele vrijheden.

Het Point of No Return is ingeslagen, de eeuwenlange onderdrukte Amazigh-cultuur, met al haar prachtige facetten, slaat keihard terug. Met vrijheid, openheid en waardigheid. En daar kunnen we in Nederland met plezier naar uitkijken.

Whiskey-drinkers en hoofddoekdragende moslima’s In deze donkere en angstige dagen snakt een ieder naar het moment waarin het licht weer regeert, lijkt mij. Maar ik vraag mij af hoe het komt dat zo een positieve ontwikkeling als die van de Amazigh-cultuur, bijna geen aandacht krijgt. Niet van de politiek, ook niet van de Nederlandse media. Afgelopen weekend, tijdens de derde editie van de Amazigh-nieuwjaarsviering in Rotterdam, keken vooral de Nederlandse bezoekers hun ogen uit. Hier genoten ruim 450 mensen uit alle delen van het land én uit andere Europese landen, van heerlijke live muziek, poëzie, comedy, literatuur en exposities. Maar zij vierden bovenal de vrijheid, vrijzinnigheid en het positieve van een prachtige cultuur. Atheïstische whisky-drinkers, seculiere liberale moslims en vrome hoofddoekdragende moslima’s, allen van Noord Afrikaanse afkomst, stonden samen op de dansvloer. Kan dat?

Ja dat kan. Lezen wij dat terug in de krant? Nee. Vele persberichten en uitnodigingen worden steevast genegeerd. Omdat deze mensen voornamelijk bezig zijn met mooie zaken. Dan word je volledig ondergesneeuwd door schreeuwerige krantenkoppen en nietszeggende, ja zelfs olie op het vuur gooiende, artikelen van en over zogenaamde deskundigen.

We hebben met z’n allen een verantwoordelijkheid om juist de mooie dingen des levens een podium te geven. Zodat we van elkaar kunnen leren. En van elkaar kunnen genieten.