Beschikbaar, maar geen kandidaat

20 jaar geleden werd ik lid van de Partij van de Arbeid. In 1999 kwam ik in het afdelingsbestuur van de PvdA in Den Haag, in 2003 werd ik Statenlid, in 2006 wethouder. Daarvoor, daarna en daartussendoor heb ik in allerlei commissies, denktanks, platforms, vergaderingen geprobeerd een bijdrage te leveren. Ik heb geflyerd, getraind, gecanvast, gecoacht gedemonstreerd. Ik heb de partij verdedigd als ik het met de partij eens was, en ik heb de partij verdedigd als het niet met de partij eens was. Ik heb ruzie gemaakt met, in, over, voor en tegen de partij. Al zo’n tien jaar houd ik een weblog bij waarin ik zeg hoe het beter moet, en telkens als er iets moest gebeuren stak ik mijn vinger op. Het zou dan vreemd zijn als ik niet nu ook mijn vinger zou opsteken. En toch doe ik het nu niet. Althans, niet als kandidaat-voorzitter. Ik ben blij dat Hans Spekman dit graag wil doen.

De voorzittersfunctie is niet te benijden. De partij staat er slecht voor. Niet alleen hebben we vijf verkiezingen op rij verloren en valt half Nederland over ons heen om alles wat we verkeerd zouden hebben gedaan; we hebben zelf belangrijke groepen kiezers en leden van ons vervreemd.

Iemand bedacht dat we moesten zeggen dat de partij teveel doctorandussen kende. Een verkeerde keuze. De ouders en grootouders van veel van die doctorandussen werkten op het land en in fabrieken. Kijk om je heen. Juist dankzij de PvdA hebben hun kinderen en kleinkinderen kunnen studeren. Stuur de hoger opgeleiden dus niet zomaar weg. Maar: Let op een cultuur waarbij zoveel mogelijk mensen zich welkom voelen.

Iemand bedacht dat we moesten zeggen dat de partij teveel baantjes weggaf en graaiers kende. Een verkeerde keuze. Er zitten niet alleen meer kinderen van rijke ouders en de leden van de beste jaarclubs in de besturen en raden, maar ook progressieve mensen. Kijk om je heen. De sociaaldemocratische idealen zijn geaccepteerd geraakt. Maar: Politiek is meer dan wat er in de kamer gebeurt. Zet de bestuurders niet op afstand. Spreek de verantwoordelijken aan.

Iemand bedacht dat we moesten zeggen dat de aftrek van de hypotheekrente afgeschaft moet worden omdat de rijken er meer van profiteren dan huisbezitters met minder geld. Een verkeerde keuze. Let’s face it; mensen met een hoger inkomen kunnen van alles (wat geld kost) méér profiteren dan mensen met minder geld. Kijk om je heen. Juist de PvdA moet het bezit van eigen woningen aanmoedigen. Juist de PvdA moet ertoe bijdragen dat mensen vertrouwen houden in de waarde van hun woning. Maar: Stel grenzen aan wat redelijkerwijs te lenen is, en aan wat afbetaald moet worden. Maak er geen verkapte bankensubsidie van.

Iemand bedacht dat we het moesten hebben over klootzakken en tuig. Een verkeerde keuze. Het op de spits drijven van spanningen en het wegzetten van mensen heeft nooit geholpen. Kijk om je heen. Juist de PvdA zet van oudsher geen mensen weg en heeft er vertrouwen in dat het goed kan komen met mensen. Maar: Spreek mensen zelf aan op hun gedrag. Beschaam ze daarbij niet. Praat over waarden, niet over normen.

Iemand bedacht dat we ons moesten laten leiden door dierenliefde en anti-islamsentimenten en ons moesten uitspreken tegen onverdoofde rituele slacht. Een verkeerde keuze. Het zonder begrip voor andere culturen over mensen praten is respectloos. Kijk om je heen. Juist de PvdA maakt een afweging tussen dierenwelzijn en gaat de dialoog aan. Maar: Ga de dialoog aan met de groepen waar het om gaat en kijk welke mogelijkheden er zijn om dierenwelzijn te verbeteren.

Iemand bedacht tijdens de vorige campagnes dat we ons moesten afzetten tegen andere partijen. Een verkeerde keuze. Juist op lokaal niveau waren er coalities met andere partijen, en dat werkte vaak prima. Kijk om je heen. Juist de PvdA moet uitgaan van standpunten, en daar coalities bij zoeken. Maar: Dat neemt niet weg dat je mag afvragen waar je als partij staat.

Iemand bedacht dat de PvdA linkser, rechtser, populistischer moet worden. Een verkeerde keuze. De PvdA is een bestuurderspartij. Niet alleen gericht op meningsvorming, maar ook op het uitvoeren daarvan. De werkelijkheid is weerbarstig. Kijk om je heen. De PvdA is juist altijd een brede volkspartij geweest waarin zowel de havenarbeider als de doctorandus zich thuis moest kunnen voelen. Maar: Laat zien wat je ambities zijn, waarom je dingen wil, en wat je op langere termijn wil bereiken. Durf te dromen.

In plaats van praten over mensen, moeten we praten over ideeën. In plaats van afzetten, moeten we binden. We hebben er alle aanleiding voor in onze uitgangspunten: •    Het collectief pakt aan wat het individu niet kan. •    Iedereen moet mee kunnen doen. •    De verantwoordelijkheid voor het organiseren daarvan ligt in gelijke mate bij de overheid en samenleving. •    De samenleving moet gebaseerd zijn op vertrouwen waar dat kan, op aanpakken waar dat moet.

Er is een aantal terreinen waar zekerheid voor mensen het belangrijkst is. Daar moeten overheid en samenleving zich met voorrang op richten:

•    Inkomen •    Veiligheid •    Onderwijs •    Zorg •    Internationale positie

Aan de voorzitter de taak om de partij te laten praten over uitgangspunten en onderwerpen, ze om te zetten in een verkiezingsprogramma, er de juiste mensen als volksvertegenwoordiger en bestuurder voor te vinden en er politiek van te laten maken.

Om dat te kunnen doen moet de ledenpartij weer opgebouwd worden. Felix Rottenberg had groot gelijk in het afbreken van de partijbaronnencultuur. Maar er moet wel wat voor terugkomen. Er moet, met andere middelen en op andere manieren dan vroeger gebruikelijk was, een manier gevonden worden om leden en kiezers het gevoel te geven dat zij en hun bijdragen ertoe doen. De taak van de voorzitter is daarbij bepalend.

Een voorzitter is geen Kamerlid. De Volksvertegenwoordigers hebben een eigen taak. Jouw taak is ze te kunnen laten functioneren door ze te steunen. In ieder geval in het openbaar.

Een voorzitter is geen bureaumanager. Hij stelt er één aan en laat de verantwoordelijkheid voor het dagelijks functioneren aan de bureaudirecteur.

Het moet de voorzitter niet om hemzelf gaan. Argumenten winnen niet aan kracht door persoon, kleding of familieleden.

Het moet de voorzitter gaan om de partij en al die leden die iedere dag weer de radio, televisie en websites volgen op zoek naar mogelijkheden om trots te zijn op hun cluppie. Mensen erbij halen. Ze een goed gevoel geven. Zelfs als je het niet met hen eens bent of als ze wel weten hoe je een das moet strikken.

Ik hoop dat Hans Spekman voorzitter wordt. Er zijn erg veel leden die hem willen helpen weer een feest te maken van de PvdA. Ik ben er één van.

Dit artikel verscheen eerder op het weblog Baruch Blogt