Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Bezorgde burger kiest voor Bolsonaro, de bruut van Brazilië

  •  
26-10-2018
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
62 keer bekeken
  •  
45435796942_f74d1f5b96_k

© cc-foto: Alessandro Dias

Het motto is bekend: het ongeboren leven is onschendbaar, vrouwen moeten niet zeuren en misdadigers kunnen de kogel krijgen
Ik heb me een tijd lang stil gehouden. Wat moet ik er ook van zeggen ? Je zou denken dat de freakshow van de regering Trump verdere experimenten in die richting ontmoedigd zou hebben, maar we blijven de kracht van het gesundes Volksempfinden onderschatten. Ik heb het ook niet voldoende onderkend, maar blijkbaar is het enig overgebleven alternatief voor een corrupt links populisme dat kiezers zien een extreemrechts populisme van outsiders die nog geen gelegenheid voor corruptie gehad hebben. De hele politieke klasse die het land runt sinds het einde van de militaire dictatuur is gedelegitimeerd door de acties van de justitie in de afgelopen jaren, maar vooral Lula (Arbeiderspartij, PT) en Temer, de huidige President (MDB).
Het was natuurlijk wel te verwachten dat een outsider zoals Bolsonaro (PSL), een Braziliaanse kruising van Trump en Duterte, de eerste ronde van de presidents-verkiezingen zou winnen, maar het scenario dat ik me voorstelde was dat hij 35 of 40 procent van de stemmen zou krijgen. Komendne zondag is de tweede ronde. Ik dacht dat iedereen dan een verenigd front tegen hem zou vormen, zodat Haddad (PT) uiteindelijk president zou worden. Maar het ziet er nu naar uit dat Bolsonaro verkozen zal worden met 60 of 65% van de geldige stemmen….. veel meer dan Trump in 2016. Hoe is dat in vredesnaam mogelijk ?
Er zijn een paar dingen over te zeggen. Het belangrijkste punt is de perceptie dat corruptie inherent is aan het democratische systeem, zoals dat functioneert in Brazilië, en dat de oplossing van buiten de traditionele partijen moet komen. Dat geldt voor Brazilië nog meer dan voor de VS. De eindeloze litanie van aanklachten tegen vooraanstaande politici de afgelopen jaren heeft niet alleen de politieke klasse maar het democratische proces zelf bezoedeld.
Veel kiezers wisten niet op wie ze moesten stemmen in de eerste ronde, maar wegblijven is geen optie want stemmen is verplicht in Brazilië. De meesten zijn uiteindelijk bij Bolsonaro terecht gekomen. Net als in de VS hebben de evangelische groeperingen, die de laatste decennia sterk gegroeid zijn, op het laatste moment massaal op Bolsonaro ingezet. Het motto is bekend: het ongeboren leven is onschendbaar, vrouwen moeten niet zeuren en misdadigers kunnen de kogel krijgen. Dat Bolsonaro een maand voor de verkiezingen slachtoffer werd van een aanslag heeft hem waarschijnlijk extra stemmen opgeleverd. Maar belangrijk is ook dat de PT een ongelofelijk stomme strategie gevolgd heeft; zelfs binnen de partij gaan nu stemmen op die dat erkennen.
Ik stamelde hierboven iets over een ‘verenigd front’. Maar de woorden ‘PT’ en ‘verenigd front’ passen natuurlijk niet in dezelfde zin. Het impliciete motto van de PT is altijd geweest “Wie niet 100 procent voor ons is, is tegen ons”. De PT heeft de eerste helft van de campagne verspeeld met vruchteloze pogingen om Lula uit handen van justitie te houden en verkiesbaar te krijgen. Enerzijds was dat tot mislukken gedoemd, anderzijds is het twijfelachtig dat kandidaat Lula alle progressieve krachten om zich heen had kunnen verenigen. Hij had waarschijnlijk de eerste ronde gewonnen. Maar ondanks zijn populariteit bij de harde kern van de PT is hij dermate impopulair bij andere sectoren van het electoraat dat hij het in een tweede ronde afgelegd had.
Het alternatief van Fernando Haddad, de voormalige burgemeester van São Paulo, was op zichzelf niet slecht. Als hij het goed gespeeld had, was dat een kandidaat die misschien de anti-PT stemming in het land had kunnen neutraliseren. Hij had zich kunnen presenteren als een gematigd element, niet direct betrokken bij alle schandalen van de nationale politiek, iemand die had kunnen praten met Ciro Gomes (PDT), de voormalige gouverneur van Ceará, die ideologisch het dichtste bij de PT staat, met Alckmin (PSDB), de centrum-rechtse gouverneur van de Staat São Paulo, en met andere potentiële bondgenoten. Misschien had hij zelfs wel toe kunnen geven dat de PT niet alleen maar slachtoffer geweest is van rechtse samenzweringen, maar ook de nodige fouten gemaakt heeft in hun 14-jarige regeerperiode. Dat had hem zeker sympathie opgeleverd bij mensen zoals ik, die de doeleinden van de PT voor een deel onderschrijven, maar hun politieke stijl niet…… hoewel, misschien is dat niet relevant, want mensen zoals ik stemmen hoe dan ook tegen Bolsonaro.
Maar de verkiezingsleuze is ‘Haddad é Lula’, oftewel Haddad is Lula. Dat lijkt bedacht door hun tegenstanders, niet door de PT zelf. Door het er zo dik op te leggen dat hij niet meer is dan een substituut voor de grote leider heeft Haddad zichzelf grotendeels buiten spel geplaatst. Tegen mijn verwachting in is niemand geïnteresseerd in een coalitie met hem. Ciro Gomes heeft laten weten dat hij de verkiezingen vanuit het buitenland zal begeleiden. En Fernando Henrique Cardoso (PSDB), president vóór Lula, die altijd nog een restje goede wil met betrekking tot de PT over had, ook al werd hij in de publieke uitspraken van Lula als boksbal gebruikt, verklaarde dat de deur naar samenwerking zo vastgeroest is dat het niet mogelijk lijkt om hem nog open te krijgen. Daarmee is de vloedgolf van het Bolsonarisme nu onstuitbaar geworden.
Wat dat in de praktijk gaat betekenen is een open vraag. Bolsonaro’s regeerprogramma is weinig meer dan een verzameling provocaties aan de gevestigde politiek correcte orde waar de honden geen brood van lusten. Maar daar maken zijn volgelingen zich weinig zorgen om. Ze weten niet goed waar ze voor zijn, maar ze weten maar al te goed waar ze tegen zijn. De kracht van Bolsonaro is niet wat hij is, maar wat hij niet is. Ik probeer, zonder veel succes, om onze huishoudster te overtuigen dat ze veel meer belang heeft bij een PT-regering dan bij een regering Bolsonaro. Onder de PT heeft ze een sociaal huisvestings-apartementje kunnen kopen in de periferie van Brasília. Maar haar zorg is de onveligheid van de buurt. Ze denkt dat Bolsonaro daar iets aan gaat doen. Ze herhaalt sommige kritiekpunten van de PT op de voorstellen van de zittende regering Temer voor de hervorming van het pensioen-systeem. Maar ze lijkt niet te beseffen dat Bolsonaro’s plannen op dat punt veel verder gaan en veel negatievere gevolgen voor haar zullen hebben dan die van Temer.
Dat is waarschijnlijk vrij typerend voor de gemiddelde Bolsonaro-stemmer. Bijna alle bekende politici zijn op 7 oktober weggestemd. Wat er overgebleven is, is een volstrekt gefragmenteerd parlement (Lagerhuis) met 30 partijen (de grootste is nog steeds de PT, met 11% van de zetels), vol met ondernemers, militairen, politie-agenten en brandweermannen zonder politieke ervaring. Gouverneurskandidaten van staten zoals Minas Gerais en het Federale District, met een goede staat van dienst, zullen in de tweede ronde vervangen worden door volstrekte onbekenden. Wat die gaan doen is onduidelijk, maar wel staat vast dat de politieke orde van de afgelopen 30 jaar, waarin de PT, PSDB, MDB, PDT en Democratas de dienst uitmaakten, niet meer bestaat. Samen hebben die partijen nu minder dan 35% van de zetels in het parlement. Of ik hier nog wil zijn om te ervaren hoe de nieuwe orde er uit zal komen te zien weet ik niet.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.