Blendle: meer van hetzelfde in een duurder jasje

Een paar jaar geleden werd ik in Zuid-Soedan geïnterviewd voor een groot publiekstijdschrift in Nederland. Het zou gaan om mijn persoonlijkeverhaal, in full-quote, alsof ik het zelf vertelde. Tegen de jonge journaliste die dit ging doen, zei ik: “Zou het niet logischer zijn als ik zelf dat artikel opschrijf, omdat ik mijn verhaal het beste ken, Zuid-Soedan het beste ken en omdat ik iets langer meega in de journalistiek dan jij?” Ja dat was wel zo, gaf ze toe, maar dat was niet de bedoeling. En natuurlijk was dat niet de bedoeling, niet zozeer omdat zij anders zo’n 1000 euro aan haar neus voorbij zou zien gaan, maar vooral omdat zij hierin niet de beslissing nam. Van oud-correspondent was ik immers mediamaker in Zuid-Soedan geworden en daarmee verworden tot onderwerp. Mensen die een verhaal te vertellen hebben, doen dat maar in een blog of op een alternatief media platform, maar niet in de massamedia. Hier beslist de (hoofd)redacteur.

Blendle, het nieuwe online mediaplatform waar titels uit de Nederlandse corporate media worden aangeboden en de consument per artikel betaalt, zegt een vernieuwend business model te hebben geïntroduceerd voor de uitgevers. Echter, het enige dat vernieuwend is, is dat niet langer alleen de journalist en de uitgever verdienen aan verhalen, maar ook de eigenaren van Blendle. Het verdienmodel is aangepast. De cake moet dus worden verdeeld onder meer partijen, maar nog steeds blijft degene die het verhaal heeft, buiten het verdienmodel.

Massamedia Zolang het verdienmodel van Blendle de media-eigenaren dient, is Blendle niet meer dan een poging om de macht van de corporate media in stand te houden. De corporate massamedia opereren nog steeds volgens hetzelfde business model: nieuws en informatie wordt te koop aangeboden en hoe meer consumenten, hoe meer adverteerders. Zij bepalen, de koper consumeert. Het waarderingssysteem is simpel. De winst is voor de uitgever en de journalist krijgt een bescheiden bijdrage, indien hij/zij zich aan de afspraken en ongeschreven regels houdt: een verhaal moet onderhoudend zijn, spannend en dramatisch en niet afwijken van de overheersende cultureel en politiek gestelde normen.

De uitgevers van de massamedia zeggen met Blendle aan te sluiten bij de veranderende mediamarkt. Maar de werkwijze ‘we gaan onze bestaande producten aan een groter publiek verkopen’, valt nog steeds binnen het bestaande business model. De uitgevers weigeren nog immer in te zien wat de veranderingen in de markt zijn. De veranderende globale mediamarkt kenmerkt zich door een diversiteit aan informatie, waar meer mensen een platform zoeken waar ze hun stem kunnen laten horen. Een markt waar consumenten zelf op zoek gaan naar informatie, zelf selecteren en daar niet automatisch voor betalen. Het grootste kenmerk is misschien wel dat consumenten net zoveel waarde hechten aan de stem van hun buurman, als aan de stem van een bepaalde journalist of medium. Met andere woorden, dat de massa media een autoriteit zijn, ver verheven boven de gewone consument, leeft alleen nog in de geest van een vorige generatie hoofdredacteuren voort.

Kapitalistisch model Het feit dat de globale massamedia nog steeds de ‘nieuwsagenda’ bepalen is het resultaat van een kapitalistisch model waarbij winst de enige doelstelling is, met als strategie de verkoop van informatie en content door middel van branding van het eigen medium. Mijn vraag is hoelang dit principe het uitgangspunt blijft voor media, gelet op die veranderende markt. Als ik als consument kijk naar mijn eigen mediagebruik, merk ik dat social media mijn belangrijkste nieuwsbron zijn. Ik wil niet alleen weten waarom in Zuid-Soedan de conflicten weer zijn opgelaaid, ik wil weten wat mensen die ik interessant vind, in mijn omgeving, daar van vinden en vooral, hoe zij – degenen die in dat land zitten – dat beleven, zij het lokale journalisten, locals of hulpverleners. De mainstream media die me trekken, zijn de media die een platform bieden voor feedback en reactie. Ook hier geldt: ik wil niet alleen het droge nieuwsfeit, ik wil weten hoe medelanders dat interpreteren, wat ze ervan denken. Ik wil de stem horen van medelanders die door de massa media vermeden wordt, want daar leer ik van.

Ethisch Er was een tijd dat ik geloofde in wat op de School voor Journalistiek werd voorgeschreven, namelijk dat je als journalist nooit betaalde voor informatie of een verhaal. Het was niet ethisch om een academicus, een zakenvrouw of de buurman te betalen om zijn of haar verhaal te doen. Het werd wel ethisch geacht om zijn of haar verhaal neer te pennen of te filmen, daar geld voor te krijgen en jouw baas nog meer (hoewel dit niet werd vermeld op school). Als een verhaal daadwerkelijk bijdraagt aan de ontwikkeling en educatie van de consument, dan is het redelijk dat een ‘onderwerp’ zijn of haar verhaal deelt ten behoeve van de ontwikkeling van mensen, als bijdrage aan een groter goed dan eigen individuele belangen. De rol van de journalist is dan om dat verhaal toegankelijk te maken en de rol van de eigenaar om dat verhaal te verspreiden.

Echter, met de commercialisering van de media waar de winsten voor de eigenaren groter werden, is het verdienmodel waar de inhoud gratis geleverd werd door welwillende ‘onderwerpen’ al lang niet meer eerlijk, maar ook niet van deze tijd. Met de veranderende mediamarkt, worden media-eigenaren hiermee geconfronteerd. Hun onderwerpen hebben andere platformen gevonden, vaak bij mediamakers die met net zoveel passie en verantwoordelijkheid eveneens voor een groter goed werken, zonder winstbejag. De werkwijze van de mediaconglomeraten heeft vooral te maken met een cultuur. Er zijn culturen waar het onethisch is om over de rug van anderen geld te verdienen. Geld verdienen, ja, maar niet ten koste van of voor puur winstbejag en eigenbelang. Media en mediamakers die werken vanuit deze cultuur zijn niet of nauwelijks terug te vinden op de globale media markt, dat is de macht die nog heerst.

Uiteindelijk is het is aan de veranderende consument te beslissen welk mediaplatform hij of zij verkiest, hoe hij of zij aan informatie komt, wie zijn of haar bron is en waar hij of zij zich thuis voelt. De hoofdredacteur van de corporate media noch Blendle kan dat aanbieden, de veranderende mediamarkt wel.