Blijf positief, stem progressief

Tijdens de analyses van de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen viel daar opeens het woord weer: paars. De tv-commentator die de uitslag vertaalde naar kamerzetels, noemde het Paars Plus: een kabinet van PvdA, VVD, D66 plus GroenLinks. Ik voelde een steek van heimwee.

Heimwee naar de jaren negentig, een periode van optimisme, aangewakkerd door Generatie X die het zwaarmoedige juk van de babyboomers van zich afschudde op de dansvloeren, economisch de wind in de rug had en een digitale revolutie ontketende. Een periode die werd beloond met een progressief kabinet, het eerste sinds Den Uyl na ruim vijftien jaar CDA-bewind onder leiding van achtereenvolgens Van Agt en Lubbers.

In 1994 trad kabinet Kok I aan bestaande uit een coalitie tussen PvdA, VVD en D66. De finest hour van wijlen Hans van Mierlo, die een hoofdrol speelde in de formatie. Het kabinet, het laatste overigens dat zijn periode uitdiende, voerde baanbrekende wetgeving door voor euthanasie, abortus en het homohuwelijk. Het bestreed met succes het financieringstekort, verlichtte de lasten, verruimde de winkeltijden, zette de privatisering in gang en vervolmaakte het poldermodel.

Toegegeven, paars liet ook steken vallen. Naast de groeiende kloof tussen politiek en burger was de belangrijkste het integratievraagstuk, dat ondanks de symbolische ministerpost Grote Steden- en Integratiebeleid van Van Boxtel in Kok II grotendeels werd genegeerd. Pim Fortuyn rook bloed, noemde het de ‘puinhopen van paars’ en introduceerde met veel flair het nieuwe populisme in Den Haag. De vliegtuigaanslagen in Amerika en de moord op Fortuyn luidden vervolgens een donker decennium in. Ouderling Balkenende sloot een pact met de LPF, VVD-er Wilders ging opportunistisch met Fortuyns fakkel aan de haal en Van Gogh werd vermoord door een islamitische fundamentalist.

Nieuwsgierigheid maakte helaas plaats voor angst. Dromen voor normen en waarden. Visie voor verantwoordelijkheid. Het enige progressieve geluid in de jaren nul kwam van Al Gore die de groene boodschap weer op de politieke agenda kreeg. Totdat de kredietcrisis uitbrak. Een diepgeworteld probleem waar zelfs Obama, de westerse hoop in bange dagen, zijn tanden op lijkt stuk te bijten.

Aan de start van een nieuw decennium staan we voor een keuze: wordt het nieuw elan of kiezen we voor de dark side? Dark side ja. Wilders is mijn inziens een intrigant die zich louter als stoorzender opstelt, loze proteststemmen vergaart en de politieke apathie van het volk uitwoont. Schaamden we ons enigszins voor Balkenende als onze premier, Wilders als minister-president zou een nachtmerrie worden. Zijn optreden in Londen waar hij de profeet Mohammed een pedofiel noemt en de Turkse premier ‘a total freak’, is exemplarisch voor het visitekaartje dat hij aan het buitenland zal afgeven. Of wat te denken van PVV-kamerlid De Mos, wiens ogen verdacht dicht bij elkaar staan trouwens, die geen volwassen debat kan voeren en bij tegengas meteen gaat blazen.

We keken neer op de VS omdat ze de weinig begaafde en beschaafde Bush hadden gekozen als president. Dan gaan we hier nu toch zeker niet op een stel straatschoffies stemmen?! We hebben het over de bestuurlijke leiding van ons land, niet wie de mol is. Of zoals Michael Douglas zei in The American President  : “We have serious problems to solve, and we need serious people to solve them.”

De hamvraag is hoe we de bezorgde burgers en maatschappelijk teleurgestelden in Nederland kunnen overtuigen om op 9 juni niet op Darth Wilders te stemmen. Zijn achterban schuwt net als de PVV het open debat. Zij leggen feiten en statistieken, zoals de dalende criminaliteit in Almere, domweg naast zich neer en luisteren alleen naar hun onderbuik. Perceptie is belangrijker dan de realiteit, de essentie van de politieke retoriek.

Om die reden kunnen en moeten we gebruik maken van dezelfde retorische wapens als die Wilders hanteert. In plaats van te leunen op het groeiende gevoel van machteloosheid in de samenleving moeten we inzetten op het gevoel van ‘empowerment’. We hebben de technologie in huis om de klimaatcrisis te bezweren. Er is maatschappelijk draagvlak voor een socialer kapitalisme. We hebben het netwerk om politieke apathie om te buigen in participatie. We kunnen pessimisme bestrijden met optimisme, gevoed door heldere, inhoudelijke opvattingen over waar het heen moet. Betere communicatie leidt tot begrip en saamhorigheid. Waar een wil is, is een weg. We leven nota bene in een van meest welvarende landen ter wereld waar een rechtstaat, vrijheid en  veiligheid bestaat. Yes we can, zei Obama, en dat kan hier ook.

Het is hoopgevend dat bij een peiling wie men het liefst als premier zou zien, Balkenende, Wilders of de gedoodverfde nieuwe PvdA-lijsttrekker Job Cohen, een overtuigende meerderheid in Nederland kiest voor Cohen. De PvdA is mijn partij niet, maar Cohen zou met D66 en GroenLinks in de lift, een stabiel VVD en een sterk mandaat voor zijn eigen partij een progressieve coalitie kunnen gaan leiden, verlost van de conservatieve krachten van het CDA en de ChristenUnie en het xenofobe PVV in een oppositierol dwingend waar de partij alleen maar kan blaffen en niet bijten.

Paars 3, zoals Brechtje Paardekooper het noemt, ligt in het verschiet. Deze tijd vraagt om sociaal-liberalisme met een groene bril, niet om asociaal-populisme aangezwengeld door zwartkijkers. Blijf positief, stem progressief.

Erwin van der Zande is hoofdredacteur van tech glossy Bright en lid van D66.