Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Blijf van de gouden koets af!

  •  
17-09-2011
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
BNNVARA fallback image
Het hoort niet om historische kunstwerken aan te passen aan de taboes van het heden
Op de Gouden Koets staat een fraaie schildering waarop hare majesteit’s onderdanen overzee, luchtig gekleed, hun schatten aanbieden aan de Nederlandse maagd. De kamerleden Mariko Peters en Harry van Bommel hebben samen met Jeffrey Pondaag van het Comité Nederlandse Ereschulden en Barryl Biekman van het Landelijk Platform Slavernijverleden geëist dat deze afbeelding van het koninklijk rijtuig wordt verwijderd om het een plaatsje te geven in het Rijksmuseum. Zij schreven daarover een opiniestuk in NRC.Next.
Want het herinnert aan het slavernijverleden. Het zou daar zelfs een verheerlijking van zijn.
Dat is om twee redenen een heel slecht idee. Ten eerste hoort het niet om historische kunstwerken aan te passen aan de taboes van het heden. De hoofdfiguur uit George Orwell’s totalitaire nachtmerrie roman 1984 heeft een baantje bij het nationaal archief, waar hij oude jaargangen van The Times in overeenstemming moet brengen met de officiële waarheid van het moment. Daar riekt dit voorstel naar. Het is trouwens ook een daad van lafheid om iets van de Gouden Koets weg te moffelen omdat het iets in herinnering brengt waar je liever niet meer aan denkt.
Ten tweede heeft de gewraakte afbeelding helemaal niets met slavernij te maken. De Gouden Koets is een geschenk van de hoofdstad volk aan koningin Wilhelmina ter gelegenheid van haar kroning in 1898. Aanvankelijk was de jonge koningin helemaal niet zo gecharmeerd van dat opzichtige ding, maar haar werd uitgelegd dat het onverstandig was de verwachte dankbaarheid niet te tonen.
De Amsterdammers wilden weten dat het kostbare presentje van hen kwam en de koets droeg dan ook een zeer Amsterdams karakter. De symbolische afbeelding van de koloniën die hun schatten komen aanbieden, passen in een Amsterdamse traditie. Zij verwijst naar het Paleis op de Dam: daar zie je op een timpaan hoe de volkeren der wereld de Amsterdamse stedenmaagd eer bewijzen.
Ook zij zijn luchtig gekleed. Dat komt voor een belangrijk deel omdat de kunstenaars van die tijd geïnspireerd werden door de klassieke oudheid en de talrijke blote beelden die de millennia hadden overleefd. Menig rijk Amsterdam had een door allegorische figuren omgeven stedenmaagd in huis. Niet alleen bekende schilders als Gerard de Lairesse (van de deftige De Lairessestraat in Amsterdam Oud Zuid ) behandelden het thema met graagte, maar ook anonieme ambachtslieden tot aan klavecimbelbouwers toe.
De afbeelding op de Gouden Koets staat in die traditie. We hebben te maken met een allegorie die teruggaat op voorbeelden uit de gouden eeuw. Geen mens heeft er destijds slavernij in gezien. Integendeel waarschijnlijk, want de publieke opinie in het Europa van het eind van de negentiende eeuw was juist fel tegen slavernij gekant. Wat dat betreft had er een grote omslag plaats gevonden in het denken.
Wel symboliseert – zoals de opstellers van het gewraakte opiniestuk terecht meedelen – de afbeelding het Nederlands kolonialisme. Wij weten allemaal wat een zware pijp ons land daarmee binnen een halve eeuw na voltooiing van de Gouden Koets dáármee zou roken.
Er is geen enkele reden om de Gouden Koets aan te passen bij de eisen van deze tijd. Dat ding is een historisch object dat elk jaar gebruikt wordt voor een prachtige ceremonie. Het weerspiegelt het denken van de schenkers en de geest van de late negentiende eeuw. Als iemand vragen over de afbeeldingen heeft, kunnen we die beantwoorden. Zoals hierboven is gebeurd. Blijf van de gouden koets af!
PS. En de weduwen van dat Indonesische dorpje krijgen terecht compensatie van Nederland. We hebben ons inderdaad een klein landje betoond door ons zoveel jaren tegen deze daad van gerechtigheid te verzetten.

Meer over:

opinie, leven
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.