Boerkaban en beeldbellen

Iedereen haat boerka’s. Als je een vrouw op straat tegenkomt die helemaal bedekt is schrik je iedere keer, en het lijkt een manier om vrouwen te onderdrukken. Het deze week door minister Donner voorgestelde boerkaverbod kan dan ook op steun van 85% van de Nederlanders rekenen. Het is overduidelijk dat een dergelijke maatregel onuitvoerbaar is. Maar er is ook geen goede politieke reden voor een verbod, en het tast onze rechtsstaat aan. Het is daarom te hopen dat de oppositie, tegen de publieke opinie in, de rug recht houdt.

In Nederland kom je eigenlijk nooit een vrouw tegen die een boerka (eigenlijk niqaab) draagt. Maar bijvoorbeeld in het Oostenrijkse Zell am See is in de afgelopen 10 jaar een zomerkolonie ontstaan voor Arabieren. Hun komst heeft de stad bepaald geen kwaad gedaan, maar je ziet er regelmatig gesluierde vrouwen lopen. Het went nooit. Je kunt geen enkel contact hebben met die vrouw, het ziet er eigenlijk ook niet eens uit als een mens, en het lijkt op een vrouwonvriendelijke gevangenis. Het is ook een heel duidelijk symbool van afstand tot de lokale Europese cultuur. De basisemotie is dan al gauw: weg met die sluier! Kom maar met dat verbod.

Maar irritatie is niet voldoende voor wetgeving, want anders zouden piercings of interraciaal kussen ook verboden worden. Als de overheid de vrijheid van haar burgers om zich te kleden zoals ze willen wil beperken, ligt de lat heel hoog. Helaas komen de argumenten voor dit verbod niet eens van de grond.

In België en Frankrijk (waar al een boerkaverbod geldt) was vrouwenemancipatie de basisgedachte. Maar uit alles blijkt dat een niqaab meestal een bewuste keuze is van de vrouw. Vaak gaat het om bekeerde inheemse moslims die doorslaan in hun enthousiasme voor de nieuwe overtuiging. Het gevolg van een verbod zal dan ook zijn dat de vrouw zich terugtrekt uit het openbare leven, wat natuurlijk heel slecht is voor haar emancipatie. Mannen worden geen ideale echtgenoot door een boerkaverbod. En een verbod zal ouderwetse moslims eerder verharden in hun gedrag en identiteit dan omgekeerd.

In de afgelopen maanden leek het erop dat de regering de boerka zou willen verbieden met verwijzing naar de risico’s voor de openbare veiligheid. Een boerka kan in theorie gebruikt worden door kinderlokkers of terroristen. Gelukkig geeft Donner dit argument nu weinig aandacht meer, want het is uit de lucht gegrepen. Als een crimineel zich wil vermommen, dan zijn er honderden opties die handiger zijn en minder aandacht trekken dan een boerka. Het komt in Europa dus ook niet voor. En als we alle onschuldige voorwerpen gaan verbieden die een theoretisch veiligheidsrisico hebben, dan houden we een lege openbare ruimte over, vol met naakte mensen.

De regering heeft er uiteindelijk voor gekozen om het boerkaverbod te legitimeren met verwijzing naar het recht van mensen om elkaars gezicht te zien. Maar dat is een zwakke en juridisch onhoudbare grondslag voor de wet. Mensen hebben juist het basisrecht (privacy) om zich af te schermen van andere mensen, en je eigen lichaam (met kleding daaromheen) is heilig privéterrein. Als de regering echt vindt dat er een nieuw basisrecht moet komen (op gezichten zien?) zal dat recht eerst in mensenrechtenverdragen en/of de Grondwet moeten worden vastgelegd, niet in een miniwetje over kleding. En zelfs nadat zo’n recht bestaat, kan het niet opwegen tegen de rechten op privacy, vrije meningsuiting en vrije godsdienstbelijding. Wordt beeldbellen dan trouwens ook verplicht?

Minister Verdonk wilde vijf jaar geleden graag een verbod, maar stuitte op allerlei praktische en juridische bezwaren. Je kunt niet alleen de boerka verbieden, want die is moeilijk te definiëren en een zo geformuleerde wet is openlijk discriminerend en dus verboden. Net als in België of Frankrijk wordt het dan een verbod op “gezichtsbedekkende kleding”. Maar dat maakt tientallen andere goede redenen om je gezicht te bedekken strafbaar. Een sjaal over je gezicht in de winterkou, een masker tegen SARS of luchtvervuiling, een lapje voor je neus na een operatie, de gezichtsbeschermer tijdens het grasmaaien of met de motorhelm op naar huis lopen: allemaal €380 boete.

In de praktijk zullen die mensen geen boete krijgen. Maar dat wijst op het ernstigste probleem van een boerkaverbod: het is discriminerend. Het treft immers een specifieke bevolkingsgroep zwaarder dan andere. Maar deze discriminerende maatregel zal ook discriminerend worden toegepast, want iedereen met blauwe ogen kan zonder zorgen zijn gezicht bedekken om wat voor reden dan ook. Dat is dubbele discriminatie, en dat is nog erger.

Discriminatie blijft dan ook over als de enige logische motivatie voor een boerkaverbod. Logisch, omdat het zeker zal helpen om moslims te intimideren, marginaliseren en/of ze te overtuigen Nederland te verlaten. Logisch, omdat de regering steunt op een beweging die wil laten zien aan de achterban dat ze de moslims “aanpakken”. Logisch, maar moreel verwerpelijk natuurlijk. En onderdeel van regeringsbeleid dat expliciet migranten en moslims in het vizier heeft, en om die reden bereid is om mensenrechten zoals gelijkheid voor de wet en het recht op asiel verregaand aan te tasten. Het is te hopen dat de oppositie de democratische rug recht houdt, en bereid is een boerkaverbod te benoemen voor wat het is: niet alleen maar nutteloos of symbolisch, maar discriminerend en onwettig.