Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Bolsonaro stuit op de realiteit

  •  
29-10-2018
  •  
leestijd 7 minuten
  •  
44573677415_9c242f87e2_k

© cc-foto: Alessandro Dias

'Brazilië boven alles. God boven iedereen.'
Met Jair Bolsonaro komt in ieder geval een fundamentalist aan de macht. Voor hij op de stoep van zijn woning een eerste overwinningstoespraak hield, ging de volgende president van Brazilië eerst in gebed want alles is aan God te danken en met Gods hulp zal hij regeren.
In een boodschap op het internet had hij al zijn hand op de bijbel gelegd en bovendien een exemplaar getoond van de haast even dikke Braziliaanse grondwet alsmede een dik boek met Winston Churchill op de cover. Hij ging zich spiegelen aan grote leiders, zei Bolsonaro en met socialisme, communisme, populisme en extremisme zou het afgelopen zijn.
Na het gebed las Bolsonaro van velletjes papier een korte toespraak voor, waarin hij meteen weer God alle eer bracht en uit Johannes 8 citeerde. “De waarheid zal U vrijmaken.” Daarna volgden een groot aantal passages die wel uit de pen leken te zijn gevloeid van zijn economisch adviseur, de 69-jarige Paul Guedes, die wordt getipt als minister van Financiën. Hij is een leerling van de monetarist Milton Friedman en heeft een verleden als bankier en manager van financiële instellingen. Hij speelde ook een grote rol in het Instituto Millennium, een rechtse denktank die het woord van het grootkapitaal spreekt. Tot zover de breuk van de grote Bolsonaro met de elites.
Het was een clichématig betoog zoals je dat in Brazilië gedurende de verkiezingsstrijd wel vaker hoort uit de mond van rechtse politici. Het land had minder Brasilia nodig en meer Brazilië.
De federale overheid moest zijn fondsen rechtstreeks naar de deelstaten en de gemeentes laten gaan want op dat niveau wist men beter wat het volk wilde. Dat deze methode altijd in Brazilië is gebruikt om politieke vriendjes te bevoordelen en gemeentes die op de ‘verkeerde’ partij stemden te straffen, zei Bolsonaro er natuurlijk niet bij. En ook niet dat juist op die niveaus allerlei ingebakken vormen van corruptie voorkomen. Tegelijk kondigde de president in bedekte termen grote bezuinigingen aan want hij beloofde de groeiende tekorten van de overheid terug te brengen om vervolgens een surplus te creëren. Op die manier worden namelijk volgens het evangelie van Friedman de investeringen gestimuleerd. Dat schept dan weer werk.
Ook beloofde Bolsonaro internationale verdragen met een ideologische inhoud op te zullen zeggen zodat Brazilië weer vrijheid van handelen krijgt. In plaats daarvan komen bilaterale bondgenootschappen met landen die het Braziliaanse product weten te waarderen.
Constitutie Met zijn kwaadaardige uitspraken over homo´s en de uitstekende wijze waarop het martelende militaire regime volgens hem met zijn politieke tegenstanders omging heeft Bolsonaro veel angst gezaaid bij politieke tegenstanders. Die probeerde hij nu gerust te stellen. Hij beloofde volgens de constitutie te zullen regeren: “Vrijheid is een grondbeginsel. Vrijheid om te komen en te gaan, om over straat te lopen en op alle plekken in dit land, vrijheid om te ondernemen, politieke en geestelijke vrijheid om informatie te vertrekken en er een mening op na te houden. Vrijheid om keuzes te maken en daarvoor respect te krijgen.” Dat was allemaal rechtstreeks in tegenspraak tot wat Bolsonaro de afgelopen weken aan zijn electoraat heeft beloofd: de politie mag vrij schieten op (verdachte) criminelen. De scholen moeten gezuiverd worden van linkse insluipsels, zoals onderwijs over homoseksualiteit. Zet het leger in tegen drugsbendes. Laat Fernando Haddad naast Lula rotten in de cel.
Er zijn nu twee mogelijkheden: bij de minste tegenwind vergeet Bolsonaro zijn beloftes en verandert hij het land met behulp van de strijdkrachten langzaam maar zeker in een dictatuur, zoals dat in de jaren zestig ook in het zuidelijke buurland Uruguay is gegaan. Of we hebben te maken met de zoveelste Braziliaanse president die de zaken op de oude voet voortzet ten profijte van hemzelf en zijn aanhangers op mooie postjes overal in het land.
De Estado de S. Paulo, de deftigste krant van het land, voor wie het particuliere bezit heilig is, spreekt van een sprong in het duister. Dat komt omdat de eigenaren, de aristocratische familie De Mesquita, enerzijds niets moeten hebben van linkse oprispingen maar anderzijds een duidelijke en harde lijn trekken waar het om mensenrechtenschendingen raakt. Daarom heeft de krant tijdens het militaire regime een grote heldenrol gespeeld. De Estado hoopt nu dat de oppositie de komende vier jaar een positieve en constructieve rol zal spelen. Ook de PT, al denkt de krant niet dat de partij van Lula en Haddad daarvoor de grootsheid kan opbrengen.
De Folha de S. Paulo, lijfblad van wat we in Nederland de grachtengordel zouden noemen, somt op wat er gaat komen van de presidentiële beloftes uit het verleden. Zijn plannen om de ministeries van Mijnen en Energie, Milieu en Industrie en Handel te liquideren gaan niet door na een geslaagde lobby van het bedrijfsleven en de sector van de grote landbouw.
Waarom vindt de gevestigde orde Milieu zo belangrijk? Opheffing zou er toe kunnen leiden dat keuringsdiensten van waren in het buitenland strenger gaan kijken naar Braziliaanse exportproducten. Een overheidsdienst die zich met privatiseringen bezig houdt, wordt daarentegen bevorderd tot ministerie, maar de president houdt er wel persoonlijk greep op.
In januari wil Bolsonaro aankondigen welke staatsondernemingen er naar de markt gaan. Waarschijnlijk worden ook luchthavens in de verkoop gedaan. Plannen van zittend president Temer om mannen pas op hun 65e en vrouwen op hun 62e pensioen te geven, gaan in de ijskast. Er komt waarschijnlijk een systeem waarbij je voor je eigen pensioen spaart. Wat die leeftijden betreft, houd er rekening mee dat de levensverwachting in Brazilië onder de Nederlandse ligt evenals de gemiddelde leeftijd.
Het leger blijkt ondertussen niet bijzonder gediend van Bolsonaro’s plannen om militairen op drugsbendes af te sturen. Het kost levens allemaal en het lost de fundamentele problemen van de gezagshandhaving in grote steden niet op. De ervaringen met de inzet van het leger in Rio de Janeiro wijzen daar ook op.
Tenslotte dit: Bolsonaro’s Sociaalliberale partij maakte bij de verkiezingen voor de Kamer van Afgevaardigden een grote sprong voorwaarts naar 52 zetels. Dat is net tien procent van de 513. En vier minder dan de PT er behaalde. De overige partijen – 28 in getal zijn kleiner. Uit deze massa moet Bolsonaro keer op meer een meerderheid zien te vissen. Het is nog geen president gelukt om dat met schone handen te doen. De nieuwe president zal de parlementariërs moeten belonen met gunsten voor hun partij, voor hun district, voor hun medewerkers en voor hen persoonlijk. Daar komen hij noch zijn medestanders onderuit, zelfs als ze dat zouden willen.
Zo wordt de Bolsonaro van de krachtige hand en de eenvoudige oplossingen nog voor zijn inauguratie geconfronteerd met de realiteit. Hij eindigde zijn toespraak op de stoep met de leuze: ¨Brazilië boven alles. God boven iedereen¨. Goed om te weten: ¨Brazilië boven alles¨ is de slogan van zijn Sociaalliberale Partij.
Misschien valt het mee. Het beste waarop Brazilië dan kan hopen zijn vier verloren jaren terwijl de president moeizaam waadt van het ene politieke moeras naar het andere. Maar het kan net zo goed zijn dat hij zich de hoeder toont van een traditie waarmee je het land van het carnaval niet zo gauw associeert: de boel met excessief geweld forceren. Zijn dreigementen met geweld aan het adres van homo’s, linkse politieke partijen en antiracisten staan nog steeds. En als een Braziliaan je met geweld dreigt, is het meestal verstandig dat serieus te nemen.
Inderdaad: ‘God helpe Brazilië de brug over’. Volgens een bekend gezegde is Hij zelf Braziliaan.
Het campagnelied van Bolsonaro met Engelse ondertiteling: waarachtige verandering
AANVULLING:
Op de eerste dag na zijn verkiezingsoverwinning heeft Jair Messias Bolsonaro interviews weggegeven aan de twee meest bekeken TV-netwerken van Brazilië, Rede Record en Rede Globo. Tegen Record zei hij dat alle burgers recht hadden op gelijke behandeling en dat het daarom afgelopen moest zijn met het toekennen van supermacht aan vrouwen, homo´s en zwarten. Huidskleur, seksuele voorkeur, geboortestreek, geslacht doen er niet toe zoals staat in artikel 5 van de grondwet. In het interview met Record zei hij naar aanleiding van geweld tegen homo´s: “Geweld tegen de medemens moet volgens de wet worden bestraft en als het om een dergelijke reden is, dan is dat een verzwarende omstandigheid¨. De aankomend president zei tegen Record dat hij twee radicale bewegingen, die van Landarbeiders zonder grond en van Dakloze arbeiders wil aanmerken als terroristisch waardoor ze vervolgd kunnen worden. Vooral de beweging van Landarbeiders zonder Grond is zeer actief met landbezettingen en andere acties tegen de ongelijkheid op het Braziliaanse platteland.
Bij Globo wond Bolsonaro zich op over de grootste krant van het land de Folha de S.Paulo. Die krant had onthuld dat hij een aanhangster een ambtelijke functie had gegeven waarvoor ze niet op kantoor hoefde te komen. Dit is een in Brazilië vrij gebruikelijke beloning voor activisten op het basisniveau. Het gaat meestal om baantjes die maximaal een paar honderd euro per maand opleveren. Bolsonaro is heel boos over deze onthulling en hij kondigde aan dat kranten die zich gedragen op de manier van de Folha de S.Paulo voortaan kunnen fluiten naar overheidsadvertenties.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.