Brandbeveiliging in veestallen móet beter

Tienduizend varkens zijn gestikt, levend verbrand. Buurtbewoners getuigden van het gegil van de varkens, opeengepakt in de brandende stallen in Oirschot. Een deel kon elkaar niet eens bevechten om lucht, niet vertrappen. Er was geen enkele vluchtpoging mogelijk voor veel moedervarkens, die vele dagen slijten ingeklemd tussen stangen, gedwongen om te baren en te zogen. Hoe vaak nog, staatssecretaris Van Dam, staat u zulke inferno’s toe?

Na jarenlang uitstel moeten sinds 2014 nieuwe stallen brandveiliger gebouwd worden. Maar miljoenen varkens zijn nog opgehokt in oudere stallen – en ook bij nieuwbouw zijn een bluswatervoorziening, rookmelder of regelmatige brandweerinspectie niet verplicht. Met de groei van het aantal megastallen groeit ook het aantal (potentiële) slachtoffers van een stalbrand. De trieste statistieken van Wakker Dier getuigen: in 2015 verbrandden meer dan 128.000 dieren in hun stallen.

Op internet circuleren spectaculaire foto’s en zelfs drone-beelden van de stalbrand in Oirschot. Omroep Brabant meldde: “De dieren hadden geen schijn van kans. Buurtbewoners zeiden dat ze de varkens en biggen hoorden krijsen omdat ze levend verbrandden.” Niet voor niets gebruiken regisseurs van horrorfilms hun geluid graag. Het ijselijke gekrijs van varkens in doodsnood doet de nekharen rijzen, snijdt als een slagersmes door merg en been. Varkens zijn sowieso erg spraakzame types. Ze communiceren behalve via lichaamstaal met zo’n veertig geluidsuitdrukkingen. Moeders ‘zingen’ zachtjes terwijl ze hun kroost zogen – hoewel het zingen de fokzeugen in Oirschot wellicht al lang was vergaan…

In 2011 is in de Kamer al een motie aangenomen om strengere regels te stellen aan de brandveiligheid in stallen. Die werd jarenlang niet uitgevoerd. Tot die tijd, ‘genoot’ een dier in een stal – kippen, paarden, koeien, varkens, geiten – dezelfde bescherming als een levenloos ‘product’. Een dier = een wc-rol = een fiets = een fles frisdrank. Dat komt neer op bijna 0,0 bescherming. Honderdduizenden ‘zinloze’ dode dieren verder, sinds 2014, is de beveiliging in nieuwe stallen of verbouwde stallen iets beter. Maar nog lang niet goed genoeg. De Partij voor de Dieren heeft hierover terecht een nieuw Kamerdebat aangevraagd. Want ook de veiligheid van de meeste –miljoenen– dieren moet beter.

Hebben de brandweermannen nog varkens geprobeerd te redden? Die opdracht geeft de overheid hen niet mee. Het woonhuis is wel gered. Zoals het vaak gaat bij stalbranden. Media melden dan meestal: ‘Er waren geen slachtoffers’. Dieren gelden als ‘nevenschade’, worden net als de stallen vergoed en vervangen door de verzekering. Varkens die een stalbrand wél overleven, bijvoorbeeld uit een stal ernaast, gaan vaak alsnog dood door rookschade aan de longen. Zij die dan nog overblijven, worden meestal versneld afgemaakt. Vernietigd, niet opgegeten. Van die acute stress smaakt het varkensvlees een stuk minder lekker.

Maar sommige (?) overlevende varkens in Oirschot bleken één dag na de brand, temidden van de smeulende puinhopen en de rookwolken met asbestdeeltjes, nog steeds niet ‘uit hun lijden verlost’. Een medewerker van Eyes on Animals hoorde donderdagmiddag tot zijn grote verbazing nog varkensgeluiden komen uit een staldeel waarvan de wanden nog intact waren maar het dak aangetast. Waren zij bij bewustzijn gekomen, eerder voor dood aangezien, over het hoofd gezien? Naar binnen gaan was niet mogelijk, de boel was afgezet. Hij belde 144, sprak met de politie en de NVWA meldde later dat dierenartsen ter plekke kwamen. Over het lot van de dieren is ons nog niets bekend.

Naar de oorzaak van de brand zal het mogelijk gissen blijven. ‘Er komt geen verder onderzoek naar de oorzaak van de brand in de varkensstallen in Oirschot’ laat de politie dezelfde donderdagmiddag aan Omroep Brabant weten. ‘Er zijn geen redenen om aan te nemen dat er opzet in het spel is.’

Wat wel duidelijk is, is dat er genoeg dode dieren in stalbranden zijn gevallen. Wat wel duidelijk is, is wie daarvoor verantwoordelijkheid draagt. De staatssecretaris Van Dam mag de ruim anderhalf miljoen dode dieren (*) die de afgelopen acht jaar vielen niét laten rusten.

*Bron: Wakker Dier