Brief aan Jozias van Aartsen: over orde, veiligheid en vrijheid

Geachte burgemeester Van Aartsen,

Ik verontwaardig mij over de inzet van politie en ME afgelopen maandag in de binnenstad van Den Haag. Ik schrijf u omdat u als burgemeester van mijn stad verantwoordelijk bent voor deze inzet.

Een primaire taak die op uw schouders rust is het handhaven van openbare orde en veiligheid. Het garanderen van veiligheid wordt, zoals u als oud directeur van de Teldersstichting weet, door de meeste liberale denkers als een kerntaak van de overheid gezien. Dit betekent echter niet dat als u onze stad maar veilig houdt, u uw werk goed doet.

Veiligheid, burgemeester, is zoals u en ik wel weten, namelijk nooit een doel op zich. Veiligheid is slechts een noodzakelijke randvoorwaarde. Het doel is vrijheid. Vrijheid om te spreken, vrijheid om te marcheren, vrijheid om het oneens te zijn.

Vrijheid om het oneens te zijn en dit openlijk te uiten. Een vrijheid die eigenlijk alleen dan begrensd mag worden wanneer andere vrijheden in gevaar komen. Bijvoorbeeld als daarbij de openbare veiligheid wordt aangetast. Daarom zijn ook niet alle vormen van verzet toegestaan. Daarom heeft u de bevoegdheid sommige vormen van protest te verbieden en waar noodzakelijk hiervoor de sterke arm inzetten. Het is mijns inziens uw taak om bij het gebruiken van deze bevoegdheid altijd voor ogen te houden dat veiligheid slechts een middel en vrijheid het doel is.

In de nacht van zondag op maandag heb ik meegelopen in de Mars der Beschaving. Vooral omdat ik wilde denken over de vormen waarin verzet tegen overheidsbeleid zich kan uiten. Ook heb ik deelgenomen aan het ontbijt dat was georganiseerd langs de Hofvijver om hier verder over te kunnen spreken en was aanwezig bij de daaropvolgende demonstratie op het Malieveld. Daarna ben ik wat gaan drinken met een aantal vrienden op Het Plein, waar zich na enige tijd weer een klein nieuwe protesterende groep vormde. Alle vormen van protest die ik heb aanschouwd waren vredelievend, oprecht en vormde geen enkele aantasting van de openbare veiligheid.

Tijdens en vlak na de betoging werden straten afgesloten, waarbij enkele betogers, maar ook volledig onwetende voorbijgangers, voetgangers, wandelaars, met zeer harde hand de weg werd versperd. Op vragen over de reden hiervoor werd niet geantwoord. Later, bij het optreden tegen de kleine groep demonstranten die uiteindelijk toch, tegen uw wil, in de buurt van het parlement zijn gekomen werd nog harder ingegrepen. Er waren geen stenen, eieren of tomaten; alles geheel geweldloos. Waarom dan toch charges? Waarom hen als bannelingen uit drijven?

Natuurlijk kan een situatie van te voren moeilijk in te schatten zijn, en kan het daarom raadzaam zijn om voldoende politiemacht achter de hand te hebben. Maar ze moet niet, zoals nu, onnodig repressief worden ingezet. De politie moet herkenbaar blijven als een onderdeel van de samenleving en elke mogelijkheid aangrijpen om met zachte hand en dialoog de vrijheid te bewaken. Zij moet geen vreemde mogendheid worden die tegenover de samenleving staat en uit het niets de orde komt herstellen. De legitimiteit van het handelen van de politie vloeit voort uit een politieke keuze. Kies er juist in deze roerige tijden voor het menselijke gezicht van de politie te laten prevaleren en laat zien dat veiligheid slechts een middel en vrijheid het doel is.

Als residentie is Den Haag een zeer belangrijke plek binnen de Nederlandse en internationale politiek. Niet alleen omdat het plaats moet bieden aan de conventionele parlementaire politiek en de hoofdstad is van het internationale recht, maar ook omdat het een plek is waar mensen gedachten vormen, samen komen en zich politiek manifesteren. Den Haag is in die hoedanigheid een plek waar direct uiting wordt gegeven aan rechten die in onze grondwet verankerd zijn. Democratie leeft niet alleen in instituten, maar allereerst op straat.

Jozias van Aartsen, wees niet alleen de burgervader voor onze regering. Laat in uw Den Haag zien dat een liberale democratie daadwerkelijk ruimte kan bieden aan andersdenkenden. Sterker, dat zij hen respecteert en hoog acht, omdat zij hen nodig heeft.

Hoogachtend,

René L.P. Mahieu MSc