Callgirl in bed met Big Brother

‘Van mij mogen ze alles weten, ik heb niets te vrezen en dus ook niks te verbergen.’ Dat is een populaire opvatting als het om privacy gaat. Maar hoe gaat de wereld er uit zien als alle informatie over iedereen wordt opgeslagen en die data ook daadwerkelijk geanalyseerd en gebruikt wordt? Wat kan er gebeuren als er van iedereen een elektronisch burger dossier wordt bijgehouden? En als grote bedrijven daarbij evenveel macht hebben als de overheid. Dat is een wereld die niet eens zo ver meer weg is.

Aglaia Bouma beschrijft in haar roman ‘Niets te verbergen’ het leven van Maud, een prostituee. Een slimme keuze omdat hele stadions vol met Libelle tot aan ELLE Wonen lezeressen in de ban zijn van alle tinten grijs. Maar de seks is hier niet alleen een lokkertje en Bouma biedt bepaald geen sensuele of erotische verheerlijking van het oudste beroep van de wereld. Het is eerder een handige manier om de hoofdpersoon Maud in veel verschillende situaties en bijbehorende verhaallijnen te trekken. 

Overigens is het werk van de hoofdpersoon volledig legaal en betaalt Maud netjes haar belastbaar deel, net zoals het nu is in de escort-wereld. Het verhaal wordt wat luchtiger door de invalshoek van een prostituee te gebruiken want er zit, voor scifi-liefhebbers als ik, nogal wat technische informatie in over gadgets.

In een wereld waarin alles wordt geregistreerd, is er weinig ruimte voor menselijk contact, voor de onderonsjes. Voor het ‘ik doe wat voor jou, jij doet wat voor mij’. Elkaar helpen is er niet meer bij want door een ander te helpen kun je te makkelijk in de problemen komen. Dus moet alles geregeld worden. Met als resultaat een participatiemaatschappij on steroids . Dat is niet eens sciencefiction maar nu al werkelijkheid. 

Denk bijvoorbeeld aan de schoonmoeder van Lange Frans die aan de sociale recherche moest uitleggen dat oppassen op je eigen kleinkinderen niet als werk gezien moet worden. De moeder moest ook wat gekregen boodschappen en een paar betaalde rekeningen verantwoorden tegenover de rechercheurs. Een daad van liefde werd plots verdacht gemaakt. Zo ver weg zitten we dus niet van de nabije toekomst die Aglaia Bouma schetst.

Je eigen verleden achtervolgt je omdat het door instanties wordt gezien als een voorspelling van de toekomst. Zoals genezen kankerpatiënten nu geweigerd worden bij het afsluiten van verzekeringen. We worden verslonden door kille algoritmes en ongevoelige managers. Maar we zijn nog steeds mensen, geen robots. 

Aglaia Bouma weet de ingrediënten die nu al in onze wereld aanwezig zijn op te kloppen tot een smakelijk verhaal. Zo is er de twist dat Amerikanen na al hun onzinnige oorlogen niet meer de politieagenten van de wereld zijn maar juist het uitschot. Het zijn asielzoekers geworden die wanhopig naar een veilige plek zoeken maar in elkaar worden geslagen, opgejaagd en uitgezet. Eenmaal opgepakt worden ze in een container gegooid om teruggestuurd te worden. Yankee go home , maar dan anders.

Het verhaal zet je ook aan het denken over je eigen online gedrag. Lekker je mening spuien op social media, wat iedereen nu al doet, komt in een ander licht te staan. Je kwaad maken over de macht van de farmaceutische industrie, een aflevering van Tegenlicht posten op Facebook over diezelfde industrie, je uitlaten over de eindeloze bonussenstroom terwijl onze bejaarden in luiers moeten liggen, of de massa’s ontslagen. Het zou wel eens heel vervelend kunnen uitpakken wanneer de bedrijven die je bekritiseert echt meer macht hebben dan overheden. Zeker wanneer diezelfde bedrijven jouw online profiel beheren, jouw visitekaartje zijn voor de wereld, jouw leven beheersen. O wacht, dat doen ze al…

Al met al is ‘Niets te verbergen’ een aanrader voor de zomer. Leest heerlijk weg, zonder dat je verstand op nul wordt gezet.