Het CDA wil de dienstplicht terug

Mr. Sybrand van Haersma Buma, leider van het CDA, heeft iets verzonnen om in de publiciteit te komen. Hij pleit voor een herinvoering van de opkomstplicht zodat alle jongens en meisjes van dit land gedurende een jaar of zo het militaire bestaan leren kennen voordat zij zich in het volle leven storten. Sinds 1996 kent Nederland in feite een beroepsleger. Wie toch een militaire training wil ontvangen, kan zich melden bij de Nationale Reserve. Je moet wél een zeer stevige keuring doorstaan voor je tot de gelederen van die organisatie wordt toegelaten en ze is pas nog slachtoffer geworden van strenge bezuinigingen.

Hier komt niets van terecht. Je wint geen verkiezingen met een herstel van de opkomstplicht. Het zal bovendien een enorm bedrag kosten om de Nederlandse strijdkrachten in te richten op de training van tienduizenden dienstplichtigen per jaar.

De achtergrond van Buma’s plan is de gedachte dat militaire discipline goed is voor je persoonlijke ontwikkeling en dat je onder het regime van de sergeant opgevoed wordt tot een steunpilaar van de samenleving. De sjappe hangjongere van eerst komt de dienst uit als een mannetjesputter. In de negentiende eeuw maakten de zandhazen inderdaad voor het eerst kennis met maten uit heel andere delen van het land, met een ander dialect, een andere godsdienst en vaak andere gewoontes. Ze moesten het vervolgens met elkaar rooien, wat zeker een bijdrage heeft geleverd aan het gevoel van deze dienstplichtigen dat zij met zijn allen Nederlander waren. Heden ten dage echter is dit een wat omslachtige manier om tot dit doel te komen.

Zwitsers model Toch is het onverstandig om Buma’s idee zomaar bij het vuilnisvat te zetten. Het is tegenwoordig bon ton om met bewondering naar Zwitserland te kijken vanwege die referenda. Ze hebben er óók een interessant leger dat gebaseerd is op de gedachte van de algemene volkswapening. De strijdkrachten zijn er zo georganiseerd dat de burgers huis en haard kunnen verdedigen als de nood aan de man komt. Ook na de grote bezuinigingen van de laatste jaren – per referendum afgedwongen – is dat principe recht overeind blijven staan. Nog steeds hebben honderdduizenden Zwitserse mannen hun uniform en het dienstwapen in de kast hangen voor als zij worden opgeroepen.

Hoe zou dat werken? Na de middelbare school krijgen alle Nederlandse jongens en meisjes een militaire training, die past bij wat zij geestelijk en lichamelijk aankunnen. Niet te snel afkeuren en naar mama zenden. Dienst weigeren is mogelijk. In dat geval volgt een sociale dienstplicht die twee keer zo lang is, want voor het ideaal moet je wat over hebben. Negen tot tien maanden is voor zo’n eerste opkomst lang zat. Daarna ben je tot je vijfendertigste of zo elk jaar een maand van huis voor herhalingsoefeningen. Een andere mogelijkheid is om dit op te splitsen in weekenden.

Het kenmerk van zo’ n leger met je uniform, je wapen en je munitie thuis in de kast, is dat je eenheden en bataljons vormt met maten uit je eigen straat, woonplaats en gemeente. Mannen en vrouwen zijn getraind in zelfbeheersing, want dat is de eerste vereist voor rationele toepassing van geweld. En het gaat ook echt om het verdedigen van je eigen omgeving. Tegen invasies van buitenlandse legers, die dan, zoals de Zwitsers het zeggen, een hoge entreeprijs moeten betalen en de vijanden van nu; terroristen die plotseling toeslaan. Uiteraard beschikt zo’n leger over communicatiekanalen, depots en geavanceerde wapensystemen die bij zo’n netwerkopzet passen.

De luchtmacht en de marine kun je uiteraard niet volgens dit principe organiseren. Toch zouden ook deze wapens gebaat zijn bij dienstplichtigen. Wie zich daarbij aan wil sluiten, zou dan een aparte keuring moeten doorstaan. Kom je daar niet doorheen, dan word je toch zandhaas.

Algemene volkswapening Uiteraard is dit een dure grap. Voor de grote bezuiniging kon het Zwitserse leger 400.000 man op de been brengen, geüniformeerd en voortreffelijk bewapend. En dat op een bevolking van een dikke acht miljoen.

Zo ontstaat een algemene volkswapening. Nederland kent dan geen leger. Nederland ís het leger. Mannen en vrouwen treden als het moet interne en externe gevaren onmiddellijk tegemoet: vijandelijke soldaten, terroristen, maar ook coupplegers die een eind willen maken aan de burgerlijke vrijheden. Ook zijn zij in staat tot het voeren van de oorlog bij uitstek van de twintigste en zeker de eenentwintigste eeuw: de guerrilla.

Ik wil hiermee niet zeggen dat wij in Nederland op stel en sprong de opkomstplicht weer moeten invoeren. Tegenover Buma’s gedachtenspinsel plaats ik wel het mijne: Buma fantaseert over een leger als disciplineringsmachine voor hangjongeren en andere slappelingen, ik over de bewapende, strijdbare democratie.