Clash tussen arm en rijk over klimaat

De eerste blog in een serie speciaal voor Joop.nl van GroenLinks-Europarlementariër Bas Eickhout vanaf de klimaattop in Doha, in Qatar

Ik ben vandaag in Doha, Qatar, aangekomen voor de achttiende klimaattop van de Verenigde Naties. Midden in deze woestijn proberen duizenden onderhandelaars, bedrijven, milieuorganisaties en journalisten de wereldwijde opwarming af te remmen. Een warmere wereld leidt tot extremer weer, zoals de superstorm Sandy die de afgelopen maand over de Oostkust van de VS raasde, toenemende droogtes en overstromingen.

Onze uitstoot van broeikasgassen, die de aarde opwarmen, is dit jaar twintig procent hoger dan aan het begin van dit millennium. Het schiet dus niet op. Ik maak drie jaar na de klimaatflop in Kopenhagen de balans op; waar staan we en wat kunnen we van deze top verwachten?

Twee graden Celsius Dit jaar loopt het Kyoto protocol af en er ligt nog steeds geen wereldwijd klimaatakkoord op de planken dat Kyoto opvolgt. Voor de tweede periode van Kyoto zijn al een aantal van de oorspronkelijke partners afgehaakt; Rusland, Canada en Japan hebben al aangegeven geen interesse te hebben. Hierdoor omvat Kyoto-2 slechts vijftien procent van de totale globale emissies van broeikasgassen, daar China en de Verenigde Staten sowieso al niet mee deden.

Vorig jaar is in Durban afgesproken dat in 2015 een nieuw klimaatakkoord gesloten wordt waar álle vervuilers aan meedoen. Dat klimaatakkoord treedt pas ná 2020 in werking. Te laat om de globale temperatuurstijging tot de twee graden Celsius te kunnen beperken, zoals onlangs ook door verschillende organisaties waaronder de Wereldbank werd uitgerekend.

Ook de korte termijn klimaatfinanciering, door de rijke landen in Kopenhagen toegezegd voor de jaren 2010-2012, stopt dit jaar. Er is een klimaatfonds opgetuigd, maar dit is nog helemaal leeg. De rijke landen hebben nog niets aan klimaathulp toegezegd. Ondertussen kampen de ontwikkelingslanden wel al met de gevolgen van klimaatverandering: toenemende droogtes en lagere voedseloogsten zien we regelmatig in het nieuws.

De deal Studie na studie toont aan dat de situatie alarmerend is en dat binnen vijf jaar drastische maatregelen nodig zijn. Tegelijkertijd verlopen de internationale klimaatonderhandelingen tergend langzaam. Een van de redenen daarvoor is dat er verschillende onderhandelingen lopen, zoals over klimaatfinanciering of Kyoto. Na deze top moet dit allemaal samengaan in een enkel wereldomvattend klimaatakkoord.

Op de klimaattop in Doha moet duidelijk worden welke stappen we de komende jaren moeten nemen zodat dit wereldomvattende klimaatakkoord in 2015 door bijna tweehonderd landen ondertekend kan worden. Dat is geen makkelijke klus.

Het traditionele onderscheid tussen rijke landen, die tot nu toe verplichte emissiereducties opgelegd kregen, en ontwikkelingslanden, die zich nergens aan hoefden te verbinden, moet opgeheven worden. China bijvoorbeeld heeft de hoogste klimaatuitstoot ter wereld. Zonder China kunnen we daarom gevaarlijke klimaatverandering niet tegen houden. Dus ook de ontwikkelingslanden moeten straks aan de bak.

De ontwikkelingslanden beschikken echter niet over de middelen om klimaatverandering tegen te gaan. Door bijvoorbeeld kennis en technologie uit te wisselen, maar ook door het verlenen van financiële steun kunnen de rijke landen helpen. De ontwikkelingslanden willen in Doha duidelijkheid over hoeveel hulp ze na dit jaar kunnen verwachten. De EU, maar ook de andere rijke landen, willen nog niets toezeggen, maar zullen eind van deze week toch echt iets op tafel moeten leggen.

Dat is kort door de bocht de deal van Doha : ontwikkelingslanden willen een ambitieus Kyoto-2 en klimaatfinanciering, de rijke landen willen dat ontwikkelingslanden ook verplichtingen krijgen voor emissiereducties in de toekomst. Deze uitruil gaat hopelijk plaatsvinden in de komende week.

Multinationals en activisten Deze klimaattop in Doha zal geen concrete klimaatmaatregelen opleveren en ook geen wereldomvattend akkoord of miljarden klimaatsteun voor de armere landen. Gelukkig zijn er op de klimaattop wel heel veel bedrijven, lokale organisaties en milieuorganisaties die de mouwen opgestroopt hebben en aan de slag zijn gegaan.

Ik voorspel dat deze beweging een steeds belangrijker onderdeel van de klimaattoppen gaat worden. Grote multinationals hebben de regeringsleiders en onderhandelaars al opgeroepen om de klimaatambities te verhogen. Gisteren demonstreerde de Arabische jeugd in Doha voor snelle klimaatactie. Op een gegeven moment kunnen politici er gewoonweg niet meer de ogen voor sluiten.

Volg Bas Eickhout ook op Twitter