Colombia is het Kunduz van Tanja Nijmeijer

Na een jaar of wat klinkt het weer uit de computers: het schattige stemmetje van Tanja Nijmeijer uit Denekamp. Ze laat zich interviewen door de zender van de FARC, de Cadena Radial Bolivariana (CDR). Om te laten merken dat zij het werkelijk is, spreekt ze een zinnetje in het Nederlands en gaat dan weer over op het zangerige Spaans van haar nieuwe vaderland dat hier in de polder vooral bekend is bij liefhebbers van de ruige Colombiaanse salsa.

Ze was al een tijdje uit de publiciteit, Tanja, maar nu staat ze ineens weer in het middelpunt van de belangstelling. Ze wordt toegevoegd aan de delegatie van de FARC die in Oslo met vertegenwoordigers van de Colombiaanse regering gaat onderhandelen over de vrede. Ze zal in dat oord van luxe en welvaart optreden als tolk en contactvrouw met de media.

Guerillera Alexandra, zoals ze in de jungle klaarblijkelijk heet, geeft vast een voorschot. Dat valt niet mee. Ze grossiert in de ideologische rimram van een voorbij tijdperk. Aanvankelijk lijkt het interview alleen maar over Che Guevara te gaan, wiens sterfdag wij deze maand herdenken. Ze spreekt  over de waarden van Che, zijn zelfkritiek, zijn proletarische internationalisme. Ze stelt vast hoe destijds de gesneuvelde commandant Mono Jojoy de FARC-strijder was die het allermeest van Che hield. Dan gaat het weer over kritiek en zelfkritiek. In één adem door roemt zij de “morele autoriteit” van Che en Mono. In Denekamp hadden ze vroeger vast een diepe Maria-devotie. Dat klinkt nu door in het timbre van Tanja’s stem als zij spreekt over haar nieuwe heiligen.

Nu stelt de interviewer een vraag over de vrede. Die vrede, legt Tanja uit, moet een vrede voor allen zijn, niet uitsluitend voor de bourgeoisie. Het moet een vrede zijn met gezondheidszorg, met sociale rechtvaardigheid en vooral onderwijs. Voor de oligarchie betekent vrede alleen maar demobilisatie en het inleveren van de wapens. Dat zal niet gebeuren. Het grote probleem van Colombia is het landbezit en daar horen tegenwoordig ook mineralen in de ondergrond bij. Dat is het eerste punt op de vredesagenda. Of die vrede er komt, hangt helemaal af van de Colombiaanse regering met haar neoliberale beleid. Vrede kan in één dag als die regering bereid is structurele veranderingen aan te brengen in de staat.

Iedereen weet dat die onderhandelingen in Oslo gaan over macht en geld. Colombia wordt al bijna sinds de onafhankelijkheid geteisterd door burgeroorlogen en guerrillabewegingen die de afgelopen twee eeuwen tal van ideologische vlaggen op hun modderschuit hebben gehesen. De FARC voert een uitzichtsloze oorlog waarvan de gewone bevolking het grootste slachtoffer is. Die financiert ze met cocaïnehandel, waarbij de grote winsten waarschijnlijk ook nog naar de maffia’s gaan die optreden als tussenhandelaar en niet naar de beweging zelf.

Wat voor een beweging de FARC werkelijk is, komt tot uiting in het loflied dat Tanja zo nadrukkelijk zingt op de “zelfkritiek”. Dat is een wapen uit het stalinistische arsenaal. Met de plicht tot “zelfkritiek” houdt de commandant zijn soldaten in het gareel, dwingt hij ideologische zuiverheid af, stelt hij een zware sanctie op elke vorm van zelfstandig denken. Het is typerend dat Tanja Nijmijer juist deze elementen naar voren haalt als het erom gaat de beide heiligen van haar revolutie, Che en Mono Jojoy op een nog hoger voetstuk te zetten. Haar hartje haakt naar disciplinering als principe voor het persoonlijke leven en de hele maatschappij. Zij droomt nog steeds van een totalitair universum.

Tanja’s woorden beloven weinig goeds voor de vredesonderhandelingen in Oslo. In feite vraagt zij de Colombiaanse regering het officiële programma van de FARC in zijn geheel uit te voeren en anders kan een echte vrede niet tot stand komen. Tegelijkertijd zijn die eisen heel abstract: gezondheidszorg, sociale rechtvaardigheid, onderwijs, een radicale omzetting van het staatsbestel. Dat klinkt glashelder, maar het is zinledig. Als twee partijen werkelijk onderhandelen over vrede, dan moet het gaan over concrete, meetbare en berekenbare maatregelen. En men moet bereid zijn water bij de wijn te doen of – om meer in termen van de FARC te spreken – krijtstof door de cocaïne te mengen. Daar valt op grond van deze uitspraken althans, weinig van te merken.

Tanja Nijmeijer denkt dat ze haar oude identiteit heeft afgelegd en dat ze nu guerillera Alexandra is tot in elke vezel van  haar lichaam. Maar zij is heel Hollands gebleven. Zij heeft een woord voor de wereld. Zij heeft het recept op zak dat alle problemen op zal lossen. Luister eens, hoe zij over morele autoriteit praat. Moréle autoriteit, god betere het.

Zij is krek hetzelfde als de waanwijze Haagse politici die Nederlandse soldaten naar Kandahar hebben gestuurd en naar Kunduz omdat “wij” het Afghaanse volk niet in de steek kunnen laten. Alsof dat volk zou haken naar de oplossingen die wij in een boekje hebben gelezen. De FARC is het Kunduz van Tanja Nijmeijer, devoot gelovige, wereldverbeteraarster uit Denekamp.

Beluister het hele interview met Tanja Nijmeijer hier

Update: El Espectador uit Bogota, een van de beste kranten in Zuid-Amerika, bevat een portret van Tanja. De krant brengt haar dagboek in herinnering dat enkele jaren geleden door het Colombiaanse leger werd gevonden en gepubliceerd. Daarin klaagt Tanja onder meer over het seksisme van de commandanten en zij vraagt zich af wat voor een maatschappij zij zullen scheppen, als zij aan de macht komen? Een met borstvergrotingen voor de guerilleras. El Espectador voegt eraan toe, dat er onder de gewone FARC-strijders veel onvrede was over het feit dat Tanja op grond hiervan niet meteen is geëxecuteerd, want je wordt wel voor minder doodgeschoten bij de FARC.

Het schijnt echter dat zij haar leven te danken heeft aan het feit dat zij door dat dagboek wereldwijd het meest bekende FARC-lid was. De inmiddels overleden grote man van de organisatie, Raul Reyes, begreep dat zij voor de propaganda bruikbaar is. En inderdaad: ze zal in Oslo veel aandacht genereren. Bij de FARC hoopt men ook dat zij – omdat ze uit Europa komt – bij ons meer sympathie zal wekken voor de guerilla.

In El País , het grote met de conservatieven verbonden dagblad in Cali, komt de huidige commandant van de FARC aan het woord, Rodrigo Londoño Echverri, bijgenaamd TImonchenko. Hij toont zich optimistisch. “Alexandra” krijgt, zegt hij, een concrete taak bij de onderhandelingen met de regering. Ook hij heeft het over “vrede met sociale rechtvaardigheid” zonder aan te geven wat dat inhoudt.

En wat die ruige – en zeer aanbevelenswaardige – Colombiaanse salsa betreft: bijvoorbeeld hier

Het laatste boek van Han van der Horst is: Nederland, de vaderlandse geschiedenis van de prehistorie tot nu