Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

Compassie is het beste antwoord op geweld

  •  
31-03-2016
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
geweld

© cc foto: Sean Macentree

Zelfs bij terroristische aanslagen werkt oog om oog en tand om tand niet
Hoe afschuwelijk de beelden ook waren van de aanslagen in Brussel, de reacties daarna van met name politici lijken na een zelfde soort gebeurtenissen in Parijs en Turkije (de meeste recente) een herhaling, een ritueel bijna. De woorden, hoe mooi ook, lijken in de meeste gevallen bijna emotieloos, zonder gevoel. Het hart van de democratie is geraakt, het hart van de vrije wereld.
Onze gedachtes gaan uit naar de nabestaanden. Alsof onze slachtoffers meer waard zijn dan de slachtoffers die wij maken in de landen waar de terroristen vandaan komen. We zijn in oorlog. Nog zo’n uitspraak vanuit het principe van oog om oog, tand om tand. Geweld als antwoord op geweld, wat de pijn alleen maar groter maakt. Zijn we niet al in oorlog vanaf de jaren 90 van de vorige eeuw, toen we vanuit het Westen het nodig vond Irak binnen te vallen?  Wie denkt dat de islam de oorzaak is van al deze ellende, kijkt niet verder dan zijn neus lang is. Natuurlijk, de islam wordt gebruikt om een uitweg te vinden voor individuele pijn, voor gevoelens van minderwaardigheid en onderdrukking, maar is niet de oorzaak.
Dierbaren sneuvelen aan beide kanten en wat is er erger dan op een wrede manier dat wat je het meest dierbaar is, te verliezen. De pijn is onverdraaglijk en roept woede op, haat. Voor de ene wordt deze pijn de fundamentalistische bodem voor een nieuwe aanslag. Voor de ander de reden om een meters hoge muur te bouwen rond het fort van onze Westerse welvaart, die ten koste van alles overeind moet blijven. Die kapitalistische economie waar we allen zo afhankelijk van zijn, is namelijk onze hedendaagse religie.
Het is dat wat het meest wanhopig maakt, namelijk dat het principe van oog om oog, tand om tand niet werkt, niet de oplossing biedt. We lijken gevangen te zitten in een neerwaartse spiraal van oorzaak en gevolg. Maar wat is nu ten diepste de kern van dit geweld dat wij als mensen elkaar aan doen, nu op dit moment, maar in feite al eeuwenlang. Dat kan toch niet de bedoeling zijn, dat wij als mensen elkaar uitmoorden? Met wat voor reden? Macht? Of beter: ons idee van macht. En misschien is er wel iets mis met ons idee van macht waarmee we in staat zijn om een ander mens te vermoorden, een ander volk uit te roeien. Het foute aan ons idee van macht is dat wij denken dat we macht kunnen verkrijgen door onszelf los te maken van onze omgeving, het leven, onze medemens.
Als we eerlijk zijn en kijken naar ons zelf heeft in ieder van ons het idee post gevat dat we beter zijn dan het leven zelf, beter zijn dan de natuur bv. die in dat zelfde idee barbaars is, gewelddadig. Kijk maar, hoe het ene dier het andere dier opeet, zeggen we dan. Nee, wij als mensen zijn beschaafd, zijn beter, zijn ontwikkeld. Met dat narcistische idee plaatsen we onszelf boven de natuur, boven het leven zelf. Boven de andere mens, die in onze ogen anders is dan wij zelf, die andere gewoontes heeft, anders eet, anders praat, er anders uitziet. En voordat we het weten, is die ander een bedreiging, die dient bestreden te worden. Hoe destructief dus dit verkeerde idee van macht ook is, we laten het niet los. We blijven hardnekkig vasthouden aan dit verkeerde idee, ook al brengt het ons tot de afgrond.
De oplossing ligt niet in het verlengde van dit verkeerde idee van macht, dat de oorzaak is van alle ellende. De oplossing ligt in de potentie die in ieder mens als een zaadje aanwezig is en wacht om tot groei te komen. De potentie namelijk om lief te hebben en niet alleen de mensen die aan onze kant staan, die op ons lijken. Maar ook de mensen die anders zijn, ja, zelfs de mensen die ons de grootste pijn aan doen. Heb je vijanden lief is het tegenovergestelde van oog om oog, tand om tand. Compassie. Het is het moeilijkste wat er is, zeker als je in de pijn bent van onrecht dat je is aangedaan. Maar toch is het de enige oplossing.
Compassie namelijk gaat uit van de werkelijkheid dat we allen één zijn, dat wij als mensen één zijn. En niet afgescheiden, de een beter dan de ander. De een rijker dan de ander. De een mooier dan de ander. De een blanker dan de ander. We moeten die compassie in onszelf opgraven, zoals Nelson Mandela, Etty Hillesum, Jezus.
Wij geloven echter zo sterk in het beeld van dualiteit, van de afgescheidenheid, dat we bijna niet geloven dat er nog een andere werkelijkheid is. De werkelijkheid van eenheid. Die werkelijkheid begint van binnen, bij het toelaten van de pijn die ieder van ons is aangedaan door een moment van liefdeloosheid. Van onwetendheid. Dat is namelijk het wonder, dat als we de pijn in onszelf toelaten en niet weer uitleven vanuit het principe van oog om oog tand om tand, dan komt er een antwoord vanuit die diepere werkelijkheid van eenheid, van liefde. Er is bijzonder veel ongelijkwaardigheid in deze wereld vanuit ons verkeerde idee van macht. Maar het goede nieuws is dat we dat kunnen doorbreken omdat er een nieuw idee, een nieuwe werkelijkheid verborgen zit in ieder van ons. En die is dichterbij dan we denken!
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.