Consumenten staren zich blind op subsidies voor zonne-energie

Particulieren met interesse voor zonnepanelen staren zich blind op aanschafsubsidies. Ten onrechte: nieuwe regelingen zonder predicaat subsidie leveren veel meer voordeel op. Maar beiden vallen in het niet bij de besparingen op stroomkosten die uitstellers mislopen.

Marketeers kennen het psychologische trucje al langer. Laat de prijs van een sapcentrifuge of inkjet printer zakken van 100 naar 99 euro en consumenten veranderen van bankzitters in gretige kopers. De glans van deze ‘superdeals’ is boterzacht, maar toch blijven ze een onweerstaanbare aantrekkingskracht op ons uitoefenen.

Bij de rol van subsidies voor de verkoop van zonnepanelen bekruipt mij vaak hetzelfde gevoel. Hoe structureel de prijs van zonnepanelen ook zakt. Hoe snel de terugverdientijd ook krimpt. Toch blijven consumenten hunkerend uitkijken naar dat laatste zetje: een bijdrage van de overheid met de officiële sticker “subsidie” erop.

Subsidiewortel De laatste officiële subsidiewortel die tienduizenden Nederlanders over de streep trok was de 15% aanschafsubsidie voor zonnepanelen die in juli 2012 van start ging. Door de maximumbijdrage van 650 euro leek de aanschaf van zonnepanelen opeens een koopje.    

De keerzijde is echter dat nu dit potje al lang en goed is opgedroogd, de zonnepanelen bij veel consumenten weer het imago van een (te) dure aanschaf hebben gekregen.

Nu heeft de klant natuurlijk altijd gelijk en ik ben de eerste om te bekennen dat ik mooie schoenen ook een stuk sneller van het schap gris als ze optisch laag zijn geprijsd. Dat neemt niet weg dat het dure imago van ‘subsidieloze’ zonnepanelen niet klopt en investeren in zon aantrekkelijker is dan ooit.

Sticker Hoe zit dat dan? Om te beginnen zijn de investeringskosten voor panelen nu minder dan toen de aanschafsubsidie van 15% nog beschikbaar was. Het enige verschil: op de huidige voordelen zit geen officieel stickertje “subsidie”.

Ten tweede staren consumenten zich bij hun aankoopbeslissing ten onrechte blind op de omvang van een eenmalige investeringsbijdrage. Het echte geld zit in de fiscale behandeling van zonnestroom bij eigen gebruik, ofwel saldering. Hoewel een taaier principe om te begrijpen, is de opbrengst van saldering een veelvoud van welke officiële subsidie dan ook.

Een paar rekenvoorbeelden. Stel dat meneer Jansen en mevrouw de Groot beide twaalf panelen op hun dak hebben met een totaalvermogen van 3000 wattpiek. Meneer Jansen kocht zijn systeem in oktober 2012 en mevrouw De Groot anderhalf jaar later.

Het systeem van meneer Jansen kostte 5424 euro inclusief 21% BTW voor zowel de zonnepanelen als de installatie van het systeem. Dankzij de 15% aanschafsubsidie, die alleen voor de panelen geldt, betaalt hij 4886 euro.

Tof Europees Hof En die arme mevrouw De Groot? Die zal dus wel slechter af zijn nu de 15% aanschafsubsidie niet meer bestaat. Geenszins. Ten eerste zakte de kostprijs van systemen begin 2013 flink door een BTW-verlaging van 21% naar 6% op installatiewerkzaamheden. En in juni van dat jaar besloot het Europees Hof dat bezitters van zonnepanelen, ook van kleinere systemen die opgewekte stroom zelf gebruiken, voor de wet BTW-plichtige producenten zijn.

Het grote voordeel van de uitspraak: je kunt de betaalde BTW bij de aankoop van je systeem nu terugvragen. Voor mevrouw De Groot gaat het om ruim 700 euro. Ze moet nu echter ook BTW afdragen over de verkoopwaarde van de opgewekte stroom. Om rompslomp te minimaliseren heeft de fiscus bepaald dat dit een vast jaarlijks bedrag, ofwel forfait, is afhankelijk van het opgesteld vermogen: 60 euro in het geval van mevrouw De Groot. 

Per saldo krijgt ze dus zo’n 650 euro terug. En het mooie is dat de fiscus betaling van het BTW-forfait in de jaren erna kwijtscheldt. Al met al komt het prijskaartje van mevrouw De Groot 350 euro lager uit dan het ‘gesubsidieerde’ systeem van meneer Jansen.

Gat van 430 Bovenstaande voor en na rekensommetjes vallen echter in het niet bij het financiële voordeel dat saldering voor bezitters van zonnepanelen oplevert. En dat niet alleen bij aanschaf, maar elk jaar weer zolang de panelen op het dak liggen en deze regeling geldt.     

Wat is saldering? Als verkopers van zonnesystemen zeggen we graag dat je als bezitter van zonnepanelen je ‘eigen’ zonnestroom gebruikt, maar formeel is dat niet zo. De stroom die een zonnesysteem opwekt wordt geleverd aan het stroomnet. Vervolgens koopt de eigenaar zijn stroom voor eigen gebruik bij een externe energieleverancier. De twee transacties staan formeel los van elkaar.

Zonder saldering zou deze scheiding zeer onvoordelig uitpakken voor kleine bezitters van zonnepanelen. De prijs die ze als producent krijgen voor elke geleverde kilowattuur – zo’n 7 cent – zou dan namelijk veel lager zijn dan de prijs per kilowattuur – 23 cent – die ze als consument bij hun externe  leverancier afrekenen.

Het verschil zit in energiebelasting en BTW die consumenten bovenop de productieprijs moeten betalen en niet terug kunnen vorderen. Nog een rekenvoorbeeld (voor de eenvoud laten we de vaste vergoeding voor het gebruik van het net buiten beschouwing). 

Wegstrepen Stel de systemen van zowel meneer Jansen als mevrouw De Groot produceren 2700 KWh per jaar, terwijl beide alle 2700 KWh zelf nodig hebben. Voor de aan het net geleverde stroom krijgen ze elk 189 euro, maar voor de 2700 KWh die ze voor eigen gebruik moeten aankopen zijn ze elk 621 euro kwijt. Een jaarlijks gat van 430 euro.

Dankzij saldering mogen bezitters van zonnepanelen hun stroom voor eigen gebruik echter wegstrepen tegen elektriciteit die ze op hun dak produceren. Lever je jaarlijks 2700 KWh zonnestroom aan het net en gebruik je zelf meer dan 2700 KWh? Dan blijven de beurzen gesloten bij de eerste 2700 KWh die je bij je externe leverancier afneemt.

De stroom van meneer Jansen en mevrouw de Groot is zo in één klap geen 189 euro maar 621 euro waard, een voordeel 430 euro. En dat niet één keer, maar elk jaar weer zolang de regeling geldt.

En de winnaar is… Conclusie: een investering in zonnepanelen uitstellen tot de volgende officiële subsidie zich aandient, snijdt weinig hout. De aanschaf van een zonnesysteem is door de BTW-uitspraak van het hof nog nooit zo aantrekkelijk geweest. Nog belangrijker: de focus op aanschafsubsidies slaat de plank mis.

De echte verliezers zijn mensen die blijven wachten op een eenmalige bijdrage en zo veel grotere besparingen op stroomkosten laten liggen. Neem mevrouw De Groot. Ze heeft dan wel 350 euro minder voor haar systeem betaald. Maar in het anderhalve jaar dat zij heeft geaarzeld, heeft meneer Jansen wel ruim 900 euro aan stroomkosten uitgespaard.