D66 wordt de liberale partij van Nederland

Dat heeft te maken met het veranderde karakter van D66. Het is niet meer de partij van de staatsrechterlijke hervormingen, die de gevestigde verhoudingen wil laten “ontploffen”. Zulke gedachten zijn in de archieven bijgezet. D66 ontwikkelt zich tot de erkende liberale partij van Nederland.

Als ergens de vrijheid bedreigd wordt – zowel in de economie als in de politiek of de cultuur –  springt D66 in de bres. Als zodanig heeft het vol liefde het erfgoed in beheer genomen van de grote liberale leiders uit de Nederlandse geschiedenis, niet alleen Thorbecke maar ook goeddeel vergeten figuren als Willem Treub ,  Johannes Tak van Poortvliet , Victor Gerritsen , trouwens de man van de feministe Alette Jacobs ,  of Arnold Kerdijk.

Dit erfgoed is bij de VVD niet meer in goede handen. Bij deze partij kraait de haan van de rechts-nationalistische hoofdstroom victorie . De VVD stelt niet de vrijheid centraal maar de orde, niet de bescherming van de burger tegen de willekeur van de overheid maar een alles en iedereen controlerende staat. Het is de partij die blijkens haar eigen leuze straf wil geven (“voor wie straf verdient, straf”) en “orde op zaken stelt”.

Boegbeelden zijn de autoritaire burgemeester Ivo Opstelten en de zogenaamde crime fighter Fred Teeven, om nog maar te zwijgen van die belastinginspecteur met dat strenge mondje Henk Kamp. Ik wil in dit verband de verdienstelijkheid van hun streven niet aan de orde stellen, maar liberaal kun je het in uitstraling of inhoud moeilijk noemen. Conservatief trouwens ook niet, want daarvoor ligt er te weinig politieke filosofie aan ten grondslag.

De koers van de VVD is gebaseerd op een levensgevoel:  je leeft niet voor je lol, geen experimenten, rechts, rood wit blauw, steeds minder koningin en steeds meer vaderland. Electoraal is dat geen verkeerde keuze. Er zijn genoeg kiezers die er zo over denken. Maar het laat liberalen wel in de kou staan.

Voor hen stookt Alexander Pechtold de haard hoog op. Hij nodigt de liberalen van Nederland uit om zich bij hem aan de gloed van de vrijheid te warmen. De eerste resultaten daarvan zijn tijdens de verkiezingen van dit jaar duidelijk geworden. Ook voor 2011 mag Pechtold enige groei verwachten, maar daar zijn grenzen aan, want in het huidige tijdsgewricht halen echte liberale partijen overal in Europa zelden meer dan een procent of tien van de stemmen met uitschieters naar twintig. Meer zit er gewoon niet in.

Dat is het nadeel. Het voordeel is dat zo’n liberaal electoraat wel stabiel is. Als Pechtold de vrijzinnigen van Nederland aan zich weet te binden,  is het afgelopen met de hoge toppen en de diepe dalen uit het roerig verleden van D66. Dan wordt de partij een stabiele factor in Den Haag, een partij ook wellicht de middenpositie van het CDA kan overnemen als die straks onder de koude handen van politiek leider Verhagen en beoogd voorzitter Elco Brinkman afkalft.

Dáárom houdt Pechtold nu afstand van Job Cohen en Yolande Sap. Als ik hen was, zou ik hem – en D66 – met rust laten. Pechtold’s koers is de hunne niet. Zijn partij zal in de toekomst zowel centrum-linkse als centrum-rechts coalities aan een meerderheid helpen, als hij het regeringsbeleid een liberale injectie kan geven. Meer zit er voor links niet in.