Damraktax moet volgende crisis voorkomen

Het rentepercentage op Italiaanse staatsobligaties is boven de 7% geschoten. De uiterst moeizame crisisbesluitvorming van de leiders van de eurolanden over een versterkt noodfonds en de incompetente regering van Berlusconi worden genadeloos afgestraft door de financiële markten. Terwijl dit de overheidsfinanciën in heel Europa in nog grotere problemen brengt, blijft de financiële sector zelf grotendeels buiten schot.

De afgelopen maanden is duidelijk geworden hoe lastig het is om de financiële sector bij te laten dragen aan de schuldafwaardering van Griekenland en aan de noodgaranties die nodig zijn door de eurocrisis. Het bleek bijna onmogelijk om de private schuldeisers van Griekse obligaties op tijd te overtuigen van een haircut zodanig dat risico’s voor het gehele financiële systeem werden voorkomen. Ook een deelname van de private sector aan de noodgaranties leidt tot onzekerheid bij obligatiehouders. Een belasting op financiële transacties is een betere manier om de verantwoordelijken voor de financiële luchtbel te laten bijdragen aan de oplossing van de crisis zonder dat dit leidt tot systeemrisico’s.

De Europese Commissie kwam daarom vorige maand met een langverwacht voorstel voor een financiële transactietax (FTT). Die draagt bij aan het kalmeren van de financiële markten door een kleine belasting te heffen op iedere transactie van aandelen en derivaten. Dit remt vooral risicovolle korte termijn speculeren af. Het voorstel kan Europa naar schatting 57 miljard per jaar opleveren. Een welkome bijdrage van de financiële sector die de afgelopen jaren voor astronomische bedragen aan publieke schade heeft aangericht.

Bij de eerste bespreking van het voorstel door de EU ministers van financiën deze week bleek dat een snelle invoering van de belasting er niet in zit. Zoals verwacht wuifde de Britse minister van financiën het voorstel meteen als ‘een waanbeeld’ weg. Een FTT zou desastreus zijn voor Europa’s financiële sector en alleen wereldwijd effectief kunnen zijn. Het antwoord van de Duitse minister Schäuble was hoopvol: dat de opgeblazen financiële sector getroffen wordt is terecht. De financiële markten moeten de reële economie steunen. Diegene die zeggen dat een belasting alleen mondiaal kan worden ingevoerd gebruiken dat als een excuus om niets te doen.

Het voorstel heeft echter unanimiteit nodig. Velen hebben al gepleit om de tax voorlopig alleen in de eurozone in te voeren zodat de Britse bezwaren omzeild kunnen worden. De Nederlandse regering zou zich samen met Duitsland en Frankrijk actief voor deze optie moeten inspannen. Een massale verplaatsing van financiële activiteiten naar andere landen moet gerelativeerd worden. Daarvoor moeten financiële bedrijven en hun tegenpartijen fysiek verhuizen.

De opstelling van De Jager belooft helaas weinig goeds. Bij de eerste lobbybrief van de Nederlandse pensioenfondsen sloeg de twijfel bij hem al toe. Zij stellen dat het hen 3 miljard, ofwel 500 euro gepensioneerde per jaar gaat kosten. Met een transactiebelasting van slechts 0,01% op derivaten en 0,1% op aandelen kom je alleen bij dat bedrag uit als je een hyperactieve belegger bent die per dag talloze keren aandelen koopt en verkoopt, terwijl pensioenfondsen pretenderen langetermijn beleggers te zijn. De financiële transactietax zou wel eens bij kunnen dragen aan meer zekerheid voor gepensioneerden omdat het de fondsen dwingt een minder risicovolle langetermijn strategie te kiezen.

Dit zijn geen tijden om de hakken in het zand te zetten voor maatregelen die de stabiliteit van de financiële en reële economie ten goede komen. De FTT zal de acute crisis van nu niet oplossen, maar is wel noodzakelijk om een buffer te leggen ter voorkoming van een volgende. Het is wel het minste wat De Jager terug moet eisen na de miljarden die de financiële crisis van belastingbetalers heeft gevergd.