De arbeidsmarkt voor zzp'ers moet ingrijpend gereorganiseerd worden

Een bestuurder van een grote zorgorganisatie vertelde mij dat in ons land jaarlijks 3 miljard euro wordt uitgegeven aan bemiddeling voor personeel in de zorg. Bemiddelingsbureaus voor zzp’ers zijn in vrijwel alle sectoren als paddenstoelen uit de grond geschoten. Door de privatiseringsmanie van de afgelopen decennia kan de bemiddelingsmarkt met riante salarissen strooien, over de rug van de hard werkende zzp’er en deels voor de rekening van de overheid en de consument. Ook de toezichthoudende sector spint er garen bij, omdat controles noodzakelijk zijn in een markt waar niet het belang van samenleving of cliënt vooropstaat, maar waar het maximaliseren van winst prioriteit heeft. In de huidige maatschappij levert het investeren van en manipuleren met geld het meeste op, terwijl de inzet van productiearbeid relatief steeds minder wordt gewaardeerd. In het geval van productiearbeid verrichtende zzp’ers drukt de tussenlaag van bemiddelaars nog eens extra op de vaak toch al schamele opbrengst. De overheid en de consument betalen inmiddels meer dan 40% indirecte kosten van de rekening van werkzaamheden, vooral in de vorm van overheadkosten.

In de huidige crisistijd komt soms pijnlijk aan het licht wie de belangrijkste schakels zijn om de samenleving draaiende te houden; het gaat vooral om mensen op de werkvloer in de zorg, het onderwijs, de bouw, het transport, de retail, de handhaving, dus mensen zoals verpleegsters en begeleiders, leraren, bouwvakkers, chauffeurs, vakkenvullers, politieagenten. Toch houdt de overheid juist voor deze mensen de hand op de knip, en in de jeugdzorg en ouderenzorg wordt zelfs verder bezuinigd. De conclusie kan niet anders zijn dan dat het kabinet-Rutte 3 en waarschijnlijk nu ook Rutte 4 voornamelijk bezig is met incidentenpolitiek en het vullen van gaten waar de nood het hoogst is. Een echt doordachte langetermijnvisie op het vormgeven aan een gezonde arbeidsmarkt is er niet. Dat past blijkbaar niet in het neoliberale marktdenken waarbij het gaat om het faciliteren van het bedrijfsleven. Vooral de multinationals hebben het meest te zeggen en zij bepalen steeds meer het nationale en internationale beleid.

Intussen worden de werkenden in verschillende sectoren tegen elkaar uitgespeeld, omdat de een wat meer verdient dan de ander, of omdat de sociale voorwaarden in de ene sector wat gunstiger zijn dan in de andere. Voor zzp’ers geldt dan nog eens dat ze zelf verantwoordelijk worden gesteld voor hun toekomst. Wie nu niet afdraagt of zelf investeert krijgt later de rekening gepresenteerd. Ik wil iedereen die een essentiële bijdrage op de werkvloer levert oproepen om zich niet tegen anderen te laten uitspelen. Dat kan door te kiezen voor een sociale politiek of door aansluiting te zoeken bij een organisatie die het welzijn van allen behartigt. Laat je niets wijs maken door de liberale denkers die beweren dat concurrentie de beste resultaten voor de samenleving oplevert. Bewezen is dat deze filosofie op termijn leidt tot enkele puissant rijke en machtige mensen en veel armoelijders die het hoofd amper boven water kunnen houden. Juist samenwerken en samen delen is de weg naar een maatschappij waarin het goed toeven is voor allen.