De beperkte betekenis van 9/11

We zullen deze week overspoeld worden met artikelen over 9/11. Veel overbodigs, veel zinnigs en een enkel nieuw inzicht. Ik heb mijn bijdrage al geleverd in de Groene van deze week. Mijn stelling, kort samengevat, is dat 9/11 als gebeurtenis nogal beperkte gevolgen heeft gehad maar dat vooral de psychologische en politieke gevolgen van de reactie erop Amerika en de wereld hebben veranderd.

Mijn stelling is dat 9/11 niets veranderde aan al op weg zijnde trends: met name de afbrokkeling van macht en gezag van de Verenigde Staten en de opkomst van China. Het is de financiële crisis van 2008 die een keerpunt zal blijken in de geschiedenis van het westen, niet 9/11. Wat de aanslagen vooral deden was de rot blootleggen onder het vernis van Amerika’s status als supermacht, de enige supermacht, the American moment zoals de hallucinerende neocon Charles Krauthammer in 1990 had verkondigd.

Tussen twee haakjes: het heeft weinig zin om erover te speculeren maar de vraag of 9/11 had plaatsgevonden als Al Gore was gekozen en Richard Clarke, Clintons aangebleven terrorisme expert serieus genomen was door de Bush klunzen, valt wat mij betreft nog steeds te stellen. Een tweede twee haakjes: 9/11 was niet een aanslag op westerse waarden, op democratie of wat dan ook, het was een slag in een ‘oorlog’ waarin Amerika al decennia aanwezig is, het in stand houden van de gevestigde machten in het Midden Oosten. In die zin was het, je mag dat schijnbaar niet zeggen, een vorm van ‘verdiende loon’. Het was volstrekt logisch, in het rationele denken van Osama Bin Laden om Amerika zodanig te treffen dat er een prijskaartje duidelijk werd voor Amerika’s bemoeienis met de wereld. Ik weet niet waarom je dat niet mag zeggen, maar daar.

Geheel terzijde en beside the point in de herdenkingen van deze week: er zal weer vaak ‘onschuldige slachtoffers’ gezegd worden. Dat irriteert me altijd. Alsof er ‘schuldige slachtoffers’ zouden zijn die wel vermoord mogen worden. Het is net zoiets als de corrumperende aangename verontwaardiging over ‘onnodig geweld’, alsof er zoiets is als ‘nodig geweld’ waarbij burgers om het leven mogen komen. Enfin, dat terzijde om de geest nog wat verder te prikkelen.

Maarten van Rossem kreeg bakken stront over zich heen toen hij al in het najaar van 2001 zei dat 9/11 als historische gebeurtenis niet vreselijk belangrijk zal blijken. Hij had gelijk. Er zijn van die gebeurtenissen die wel opwinding veroorzaken, emotie en verontwaardiging en zelfs woede, maar eigenlijk, in the great scheme of things, niet zo belangrijk zijn. 9/11 was zo’n gebeurtenis, en dichter bij huis, ook de moord op Theo van Gogh.

Dit stuk is overgenomen van Amerika.nl