De bereikbaarheid van het elementaire

Wat te vrezen viel gaat nu ook werkelijk gebeuren. Het lerarentekort noopt de Vereniging Openbaar Onderwijs in Zaanstad om de vijfdaagse leerweek met een dag in te korten. Hoewel de maatregel bij wet verboden is, stellen de overkoepelende organisaties met de rug tegen de muur te staan en niet anders te kunnen. Zo’n beslissing heeft nogal wat gevolgen. Afgezien van de organisatie waarmee – werkende – ouders ineens te maken krijgen, kan een dag minder naar school niet anders dan ook consequenties hebben voor het onderricht zelf. Daar waar het aantal lesuren wordt verminderd wordt immers ook minder lesstof aangeboden en dus afbreuk gedaan aan de kwaliteit van het onderwijs.

Hoewel de maatregel zich richt op de komende griepgolf die traditioneel op het najaarsprogramma staat, valt te vrezen dat het touwtje langer rafels zal blijven vertonen en regelmatig gaat knappen. Het tekort wordt immers alleen maar groter en bovendien wordt er vanuit het buitenland aan Nederlandse leerkrachten getrokken, zoals uit Duitsland en zelfs de VS. Landen waar, overigens met België en Engeland, ook een groot tekort aan leraren bestaat.

Ook in de zorg zien we in de diverse disciplines pijnlijke tekorten aan gekwalificeerd personeel. Tekorten bijvoorbeeld aan kinderartsen en verloskundigen. Daarnaast worden de ziekenhuizen geconfronteerd met reorganisaties en bezuinigingen en al die factoren leiden er toe dat, net als in het onderwijs. soms ook ziekenhuizen zich genoodzaakt zien tot het nemen van rigoureuze maatregelen, zoals het tijdelijk of zelfs definitief sluiten van afdelingen.

Dat zijn ronduit zorgelijke ontwikkelingen, niet alleen voor de mensen die een beroep – moeten – doen op het onderwijs en de zorg. Die zorgelijke ontwikkelingen zouden ons wel eens naar Amerikaanse toestanden kunnen leiden. Particuliere onderwijs- en zorginstellingen zien ongetwijfeld hun kansen. Zij zullen niet nalaten zich te profileren als instellingen die kwantiteit en kwaliteit van het gebodene veilig stellen en zich dus nadrukkelijker als alternatief voor de reguliere zorg en het onderwijs gaan aanbieden. De kans dat zij, met aantrekkelijke salarissen, het personeel uit de scholen en zorginstellingen gaan wegtrekken is evident.

Dat onze neoliberaal gerichte regeringen van de laatste tijd niet voldoende oplettendheid voor dergelijke ontwikkelingen hebben betracht mag niet verwonderen. Onder aanvoering van vooral  de VVD zijn de vizieren immers toch vooral gericht geweest op het geven van ruimte aan de markt. Of hier sprake is van bewuste sturing wil ik nog wel in het midden laten, maar feit is dat het neoliberale denken waaraan de achtereenvolgende kabinetten zich hebben overgeleverd een gewillige voedingsbodem is voor dergelijke ontwikkelingen.

Het valt een paar partijen, met voorop de PvdA, kwalijk te nemen dat zij het zo ver hebben laten komen. Ze hebben bovenop de ontwikkeling van de zorg naar de vrije markt, die immers al een fiks aantal jaren bezig is, gezeten. Hetzelfde geldt voor de significante groei van het particulier onderwijs. Die onoplettendheid gaat er zonder enige twijfel toe leiden dat de tweedeling  in ons land nog aanzienlijk scherper zichtbaar wordt dan thans al het geval is. Goede en bereikbare zorg en onderwijs zullen straks alleen beschikbaar zijn voor hen die daarvoor willen en kunnen betalen. Dat is een schrijnende vaststelling, temeer ook omdat bij die steeds vaker voorkomende omissies in de zorg de kosten voor iedereen juist toenemen. Een Gotspe. Hoog tijd dat dat dit proces wordt omgebogen.