Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De bijstand geprivatiseerd?

  •  
19-12-2013
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
RTEmagicC_Han_vd_Horst-Mooiste_jaren_van_Nederland.jpg.jpg
Meedenken in het nieuwe spoor van de PvdA
Jetta Klijnsma heeft het maar lastig met haar hervormingen rond de algemene bijstandswet. Zij krijgt haar voorstellen niet ongeschonden door het parlement. Daarvoor is gegarandeerd wéér zo’n compromis nodig met de gedoogpartijen. Toch zal de kern van haar vernieuwingsgezinde aanpak overeind blijven: bijstand is sinds de wet van de katholieke politica Marga Klompé aan het begin van de jaren zestig beschouwd als een recht. Nu wordt deze ondersteuning meer een gunst waar gerust een tegenprestatie tegenover mag staan.
Ik veronderstel dat het denken rond de bijstand zich de komende jaren zal verdiepen naarmate de participatiemaatschappij een duidelijker vorm krijgt. Daardoor zullen er definitieve oplossingen worden geboden voor structurele problemen in de levens van een groot aantal Nederlanders.
Kortste eind Je komt in Nederland niet zo gemakkelijk in de bijstand. Er is dan al een grote afstand tot de arbeidsmarkt opgebouwd. Vaak is er sprake van problematische schulden. Niet voor niets worden bijstandsgerechtigden wel eens aangeduid als vooruitgangsverliezers: er wordt heel veel van ze geëist maar ze kunnen niet op tegen de dwingende keuzevrijheid – geen paradox – van de eenentwintigste eeuw.
Zij trekken aan het kortste eind in de geglobaliseerde, geautomatiseerde kennismaatschappij die Nederland moet worden, wil het overleven. Zij missen er de zelfstandigheid voor. Momenteel worden deze mensen van alle kanten achter de broek gezeten. Steeds minder met goede woorden en steeds vaker met sancties probeert de overheid ze te maken tot het soort burgers dat zij in essentie niet zijn omdat zij er de capaciteiten voor missen.
Misschien zijn bijstandsgerechtigden wel het meest gebaat bij permanente structuur in hun leven. En als het om gezinnen gaat, dan geldt dat waarschijnlijk niet alleen voor de uitkeringsgerechtigde zelf maar ook voor zijn of haar gezinsleden. Hoe kunnen we die structuur in de geest van Jetta Klijnsma bieden zonder dat er een enorme bureaucratische moloch opgebouwd moet worden?
Het antwoord is simpel. Vraag een rechter om ze na ampele overweging ter beschikking te stellen aan de regering. Nu gebeurt dat alleen nog maar op justitiële gronden. Maak het ook mogelijk op sociale gronden en bekijk daarbij de gehele gezinssituatie. Vraag daarna aan particulieren om de gewenste structuur te bieden. Vraag burgers om de verantwoordelijkheden te dragen voor ánderen, die daartoe blijkbaar niet in staat zijn gebleken. Doe ook hier een beroep op de participatiemaatschappij.
Terecht wordt gezegd: er is zoveel werk in onze samenleving dat niet (meer) gedaan wordt. Particulieren zijn het best in staat om aan te geven wat er in hun eigen huis en in hun eigen omgeving zou moeten gebeuren. Waarom maken wij het voor burgers niet mogelijk om bijstandsgerechtigden – al dan niet met schulden – in te zetten voor zulke werkzaamheden? Om het allemaal niet te ingewikkeld te maken, zouden zij in ruil daarvoor per ter beschikking gestelde eenmalig een bedrag moeten betalen aan de overheid  of liever gezegd aan alle belastingbetalers bij elkaar. Daarmee zou meteen een streep moeten worden gehaald door alle schulden van de ter beschikking gestelde.
Correctie ’t Kan natuurlijk zijn dat het bij nader inzien niet klikt. In dat geval is het bieden van structuur aan de bijstandsgerechtigde gebaat bij het uitbreiden van de correctionele bevoegdheden ten opzichte van hem of haar maar ook dat zal niet altijd soelaas bieden. Waarom zou de ene burger de hem toegewezen ter beschikking gestelden(n) niet mogen overdragen aan een ander tegen vergoeding van de door hem gemaakte kosten? Op den duur komt dan zo’n ter beschikking gestelde vanzelf goed terecht. Hij of zij bevindt zich nu in een situatie waarbij natje en droogje zijn gewaarborgd terwijl dat moeilijke kiezen door een ander wordt gedaan. Er is duidelijkheid. Schulden kunnen niet meer worden gemaakt. Verantwoordelijkheden die blijkbaar te zwaar waren om te dragen, liggen nu voorgoed bij een ánder. En mocht er sprake zijn van geestelijke groei en capaciteitsopbouw, ach dan moet er altijd de mogelijkheid zijn om als het ware uit te treden. Maar dat is dan – ten overvloede – niet aan de overheid om te bepalen. Daarover gaat de burger die in eerste instantie zo’n ter beschikking gestelde in huis of bedrijf heeft gehaald.
Eigenlijk is het praktische verschil van dit alles met wat staatssecretaris Klijnsma voorstelt, gering. Ook sociaaldemocraten hebben – ondanks de schijn van het tegendeel – geleerd dat het weinig zin heeft om steeds maar weer een bureaucratisch circus op te tuigen. Zij moeten ook hier tot het slotsom komen dat in een participatiemaatschappij niet de staat maar de burger het beste zijn verantwoordelijkheid kan nemen. Sociaaldemocraten geven de bijstand terug aan de burger. Het begin is er al. Jetta Klijnsma en de nieuwpaarse coalitie zijn bezig om de fundamenten te leggen voor een Nederland dat drastisch zal verschillen van waar wij in de twintigste eeuw aan gewend zijn geraakt. En waarin dat “Arbeid” in Partij van de Arbeid een heel andere gevoelswaarde krijgt dan vandaag de dag.
 
Je kunt vanaf nu de opinies van Han ook beluisteren. Beluister dit artikel hier. Volg Han op Twitter  
 
Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)
 
 
 
 

Meer over:

opinie, economie
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.