De crisis is niet economisch

De aanvankelijk hoopvolle samenwerking tussen PvdA en VVD is alweer ontaardt in een wedstrijd bezuinigen. Na het destructieve kabinet Rutte I lag er een kans op hernieuwd leiderschap, maar zowel Rutte als Samsom ontberen enige visie op de toekomst, waardoor de economische dogma’s weer de boventoon voeren.

Er liggen grote en moeilijke vraagstukken op tafel. Gezondheidszorg, milieu, internationale ontwikkelingspolitiek, schaarsheid aan grondstoffen maar ook het functioneren van onze democratie en onze samenleving. Zoals het dossier gezondheidszorg laat zien, gaat het om fundamentele vraagstukken die zich niet laten reduceren tot een economische grootheid. Gaan we nu wel of niet de ziekte van Pompe vergoeden? Die vraag gaat niet zozeer om geld maar om solidariteit en menselijke waardigheid en welzijn.

Ook als het gaat om internationale ontwikkelingspolitiek reikt de vraag verder dan alleen het kostenplaatje. Het gevecht van de Palestijnse bevolking om internationale erkenning is bizar te noemen. Een volk en haar meeste basale rechten, gereduceerd tot speelbal van internationale politiek.

Maar ook het milieubeleid is niet meer dan een kosten/baten afweging, waardoor de noodzakelijke veranderingen achterwege blijven. De milieuconferentie die nu weer van start is gegaan krijgt amper aandacht, terwijl de klimaatveranderingen, met alle gevolgen van dien, onverminderd doorgaan.

Politiek is meer dan alleen het beheren van het kasboekje van de Overheid

De politici hebben de verantwoordelijkheid gekregen van de kiezers om onze samenleving te ordenen op het gebied van onze rechtstaat, welzijn en welvaart. Op alle drie de deelgebieden speelt het menselijk welzijn een centrale rol. Een goed functionerende democratische rechtstaat draagt bij aan het gevoel van veiligheid en zekerheid. Welvaart geeft de mogelijkheid om zaken als armoede uit te bannen en alle burgers een kans te geven op een zinvol bestaan. Maar als in deze zaken de economische afweging prevaleert boven het welzijn van mensen ontstaat, ongeacht het ‘succes’ van een samenleving, een dieper liggend gevoel van onbehagen.

De primaire afweging is niet meer het menselijk welzijn, maar het economisch nut. De sociale en ook spirituele belangen van burgers spelen een ondergeschikte rol. De economische ordening die een bijdrage levert aan ons welzijn is van middel tot doel verheven. Hier ligt de omissie van het neoliberale beleid dat de VVD voert en waar nu ook de PvdA weer aan bijdraagt. Het neoliberale beleid is er op geënt om eerst de economie op orde te brengen en dat daarna vanzelf financiële ruimte is om de andere zaken te behartigen. Maar het menselijk welbevinden is geen economische grootheid.

Welvaart of welzijn? Welvaart levert wel een bijdrage aan ons welbevinden, maar is niet de elementaire sleutel. Welzijn gaat om de kwaliteit van leven, wat niet verward moet worden met onze levensstandaard[welvaart] Hoe die kwaliteit nu en in de toekomst geborgd wordt bepaald in grote mate ons welbevinden. In die discussie speelt de politiek een belangrijke rol omdat zij de ordening van onze samenleving behartigt. Dat vraagt om een toekomstvisie van de politiek op die vraagstukken. Een visie die verder gaat dan alleen economische afwegingen. Want een dergelijke afweging maakt de toekomst uitermate onzeker omdat zij afhangt van de economische conjunctuurgolf. Krijg ik morgen nog wel mijn medicijnen voor mijn ongeneeslijke ziekte vergoed? Of is er morgen nog genoeg schoon drinkwater, is er in de toekomst nog genoeg voedsel beschikbaar en hoef ik niet te vrezen voor de willekeur van de Overheid op rechtsstatelijk gebied?

De VVD onder Mark Rutte komt niet verder dan op economisch terrein daadkrachtig op te willen treden, Griekenland de les te lezen en zoveel mogelijk overheid te privatiseren. De PvdA meende met de nivellering een feestje te kunnen bouwen als zijnde een vorm van solidariteit. Het zijn echter schijngevechten op het terrein van economie met amper een bijdrage op het gebied van welbevinden. Het partij – en machtsbelang prevaleren. De discussie is hierdoor gereduceerd tot bestedingsplaatjes en het niveau van het begrotingstekort.

Het menselijk welzijn dat centraal zou moeten staan, raakt steeds meer op de achtergrond, waardoor de onvrede onder de burgers blijft toenemen. De felle gepolariseerde discussies zijn hiervan het gevolg. Dus laten we ophouden over begrotingstekorten, bestedingspatronen, kosten van de gezondheid of het milieu en het weer hebben over het werkelijke doel. Het welzijn van mens, dier en zijn omgeving.

Dit artikel verscheen eerder op het weblog ‘De wereld volgens Hans’