De dode mus van het moderne migratiebeleid

De grote, bruine ogen van Lativa lichten op als ik haar het informatiebericht van de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) laat zien. Op 1 juni 2013 treedt er een nieuwe Wet modern migratiebeleid in werking. Haar Nederlands staat nog in de kinderschoenen, maar dit bericht is voor haar zo belangrijk dat zij geen woord ongelezen laat. Vier jaar geleden zijn zij en haar man Munir voor vervolging gevlucht uit Jemen en in Nederland terecht gekomen. Sindsdien leveren zij een ware strijd om hun achtergebleven dochters bij hen te krijgen. Tevergeefs. De nieuwe Wet modern migratiebeleid lijkt even een antwoord te bieden, maar deze wet blijkt niet aan iedereen besteed.

Diezelfde ogen die nu zo zorgvuldig het bericht van de IND langsgaan, heb ik al meerdere malen gevuld met tranen naar de foto’s van haar dochters zien kijken, als ze me vertelt van thuis, de strijd met de autoriteiten maar bovenal haar gemis. Iedere vrijdag komt ze met haar man Munir bij mijn ouders thuis om hun Nederlands bij te schaven. Tussen het kofschip, de bijvoeglijk naamwoorden en gezegdes door, wordt ook vaak het gemis van de achtergebleven dochters en de strijd die nodig is om ze naar Nederland te halen aan de keukentafel besproken. Lativa en Munir hebben de hoogst mogelijke beschermingsstatus verkregen toen zij als vluchteling in Nederland aankwamen. Munir heeft inmiddels de inburgeringscursus afgerond en ze beginnen langzaam maar zeker hun leven in Nederland vorm te geven. Maar zonder hun drie dochters is dit een vergeefse poging.

Onzeker hoe de vluchtpoging zou verlopen en vol besef van de gevaren hiervan, kozen Lativa en Munir ervoor om hun dochters bij kennissen in Jemen achter te laten. Eenmaal aangekomen in Nederland zouden hun dochters gemakkelijk kunnen volgen, dachten ze. Maar vier jaar later worden zij nog iedere dag met hun neus op het harde feit gedrukt dat dit een verkeerde aanname was. Voor gezinshereniging moeten de dochters namelijk een Machtiging Voor Verblijf (MVV) aanvragen bij de Nederlandse ambassade in het land van herkomst. De Nederlandse overheid heeft door de onrust in Jemen echter besloten deze ambassade te sluiten, waardoor de dochters letterlijk voor een gesloten deur staan. Navraag bij het ministerie van Buitenlandse Zaken levert een tenenkrommende oplossing op:

“Het antwoord op uw vraag  hangt af van de nationaliteit van deze kinderen. Als zij over de Jemenitische nationaliteit beschikken zouden zij zich kunnen wenden tot de Nederlandse ambassade in Muscat (Oman) of Riyadh in Saoedi-Arabië. Ik vertrouw erop dat u met deze informatie verder kunt.”

Indien de situatie in het land dusdanig gevaarlijk is dat zelfs de Nederlandse overheid besluit haar consulaat te sluiten, hoe verwacht men dan dat drie meisjes van 9, 11 en 13 jaar waarvan bekend is dat hun ouders ver weg in Nederland zitten – want waarom zou anders de gezinshereniging worden aangevraagd – een reis kunnen maken naar het buurland om daar de MVV-procedure aan te vragen?

Op de vingers getikt Hier lijkt de nieuwe Wet modern migratiebeleid een oplossing voor te bieden. Nadat Nederland meermalig op de vingers is getikt over haar beleid omtrent gezinshereniging door onder andere Vluchtelingenwerk (.pdf) en Defence for Children en zelfs door de nationale rechtbank in Den Bosch , lijkt deze nieuwe wetgeving de Europese regelgeving omtrent gezinshereniging tegemoet te komen.

Deze nieuwe wet biedt namelijk de mogelijkheid aan bijvoorbeeld Lativa en Munir om de aanvraag voor gezinshereniging namens de kinderen in Nederland te doen zodat de kinderen niet de gevaarlijke reis naar het buurland hoeven te maken. Dat het versoepelen van gezinshereniging voor vluchtelingen echter niet het uitgangspunt is van deze wetgeving, komt pijnlijk naar voren in het nieuwsbericht hierover op de website van de Rijksoverheid. Deze wet heeft namelijk als uitgangspunt “selectiviteit”, wat inhoudt dat het beleid uitnodigend is voor migranten aan wie “economisch behoefte” is maar juist “restrictief” voor anderen.

Iets zegt me dat Lativa en Munir onder de laatste categorie zullen vallen. Ook al blijft het een discutabel onderscheid wat mij betreft, want hoe ver strekt deze “economische behoefte”? Alleen tot het moment waarin wij nú leven of zou het ook rekening kunnen houden met de toekomstige economische behoeftes van Nederland? Ik vrees dat dit laatste niet zal gelden. Maar is het juist niet zo dat Nederland staat te springen om een jonge, welwillende generatie die straks de vergrijzing op kan vangen die ons te wachten staat? Die nog wél ouderen wil wassen in de overvolle verzorgingstehuizen straks? Als er iets is dat duidelijk wordt vanuit de gesprekken met Lativa en Munir dan is dat wel hun verlangen om te gaan werken en deel uit te gaan maken van de Nederlandse maatschappij. Iets wat voor hen vanwege bureaucratische regelgeving nog onmogelijk is.

Ik zucht: “Sorry Lativa, ik heb je blij gemaakt met een dode mus.” Even kijken de bruine ogen me vragend aan om vervolgens weer af te dwalen naar het informatiebericht. Even geen Nederlandse les nu, even geen mus. Voor een klein moment leek de Wet modern migratiebeleid een sprankje hoop te bieden. Maar wat zou het, Lativa heeft immers haar besluit al gemaakt. Ze gaat de kinderen halen. Deze week vertrekt het vliegtuig naar Jemen, waar een nieuwe, gevaarlijke reis te wachten staat naar de Nederlandse ambassade in Riyadh, maar waar het gezin weer eindelijk compleet zal zijn.