De doorstudeerboete

De dag die je wist dat zou komen is dan eindelijk hier. Alweer. Want woensdag bleek dat we studerend Nederland toch op gaan zadelen met een leenstelsel. Er is al veel geschreven over de rampspoed die dit gaat veroorzaken binnen de kenniseconomie. Maar liefst 1 op de 10 vwo’ers heeft aangegeven niet meer te zullen gaan studeren. De studenten die nog over blijven worden opgezadeld met een schuld van gemiddeld €28.000,-. Toekomstige economische groei wordt hiermee keihard afgeremd.

Een punt dat tot dusver genegeerd is, is het effect dat deze maatregel zal hebben op de zogenoemde ‘stapelaars’. De afgestudeerde mbo’er die richting het hbo wil, of de hbo’er die graag een master op de universiteit wil halen. Zij willen het beste uit zichzelf halen en vormen bepaald geen uitzondering. Veel mbo’ers met bijvoorbeeld de opleiding onderwijsassistent willen naar de pabo. En tegelijkertijd zien we dat veel hbo rechten studenten graag nog op de universiteit een master halen om zo de advocatuur in te kunnen.

Het gevolg van een leenstelsel op de stapelaars is makkelijk voor te stellen. Doorleren is nu ook al een prijzige bedoeling. Maar de keuze om verder te leren is op het moment financieel nog te behappen. Als deze maatregel doorgaat zit je echter al met een forse schuld na dat eerste diploma. Dan zullen veel studenten er vanaf zien om door te gaan. De keuze om je nog dieper in de schulden te steken om een extra diploma te halen is er een die slechts weinigen zullen maken. Dit terwijl langer doorstuderen misschien wel de beste manier is om bijvoorbeeld een onhandige studiekeuze recht te zetten. Daarnaast zijn hoog opgeleide vakmensen ook gewoon nodig om onze economie internationaal concurrerend te houden.

Ook minister Bussemaker schreef in haar ingezonden brief van 3 januari jl. naar de NRC dat met name de stapelaars hier last van zouden gaan ondervinden. Maar, zo stelde zij, dit was geen probleem, want met een mbo niveau 4 opleiding sta je er sowieso wel goed voor op de arbeidsmarkt. Een argument geboren in de wanhoop iets te kunnen oplepelen dat op een rechtvaardiging lijkt. De arbeidsmarktkansen van iemand met een mbo-4 diploma variëren nog steeds enorm per sector. Er zijn ook nog steeds teveel opleidingen die je rechtstreeks de kaartenbakken van het UWV insturen. Toekomstprognoses stellen dat juist banen op mbo-4 niveau degenen zijn die zullen verdwijnen in de toekomst. De opmerking van de minister staat dan ook volledig los van de praktijk.

Het leenstelsel zet een stevige streep door jarenlang beleid om in te zetten op een hoogwaardige kenniseconomie en toegankelijk onderwijs voor iedereen. Uiteindelijk moet iedereen zijn of haar potentie waar kunnen maken in Nederland, en een stupide leenstelsel dat je straft voor het niveau waarop je instroomt doet alles behalve dat.