De EU heeft democratisering nodig, geen achterhaalde nationalistische kritiek

Waar lijkt de Europese Unie op? De Europese Unie lijkt nog het meest op het Duitse keizerrijk onder Wilhelm II. Dat bestond uit meer dan dertig staten – allemaal monarchieën – en er was een Rijksdag die met algemeen mannenkiesrecht tot stand kwam. Dat oogde voor die tijd behoorlijk democratisch, maar deze volksvertegenwoordiging kende weinig bevoegdheden. Zij kon bijvoorbeeld de rijkskanselier en de regering niet met een motie van wantrouwen naar huis sturen. Dat de sociaaldemocraten er op een gegeven moment de grootste fractie vormden, maakte dan ook voor het beleid niets uit.

Het Europees Parlement is ongeveer net zo machteloos. Alleen kent Brussel geen keizer. De uitvoerende macht is nogal onduidelijk. De Europese Commissie – bestaand uit politici van de lidstaten, die na trouwe dienst een betrekking op niveau verdienden – speelt een rol, maar allerlei vergaderingen van ministers zijn belangrijker. De meeste Europese beslissingen kunnen pas genomen worden als alle lidstaten het erover eens zijn. Daaraan gaat langdurig en stroperig overleg vooraf dat door allerlei lobbyclubs in Brussel wordt beïnvloed.

Wie zich boos maakt over een EU-regel moet weten dat die mede tot stand is gekomen onder toezicht van een Nederlandse minister die daar expliciet mee heeft ingestemd. Deze mededeling moet dan ook elke Nederlandse politicus in het gelaat geworpen worden, die durft te zeggen dat iets ‘de schuld is van Brussel’ of die zegt dat de macht van Brussel moet worden ingeperkt.

Schimmig en eindeloos  Als er iets moet worden ingeperkt, dan is het de macht van de nationale regeringen in Brussel zelf. Dan is dat het schimmige en eindeloze overleg van ministers, het ondoorzichtige spel van ambtenaren die zulk overleg voorbereiden, het geïntrigeer van de lobbyboeren met hun deelbelangen en de praktijk om bolleboffen uit eigen volk met een eurocommissariaat voor trouwe dienst en gehoorzaamheid aan de partijdiscipline te belonen.

Merk overigens op dat al die bijeenkomsten, al die vergaderingen achter gesloten deuren plaatsvinden. De regeerders van de lidstaten hebben er absoluut geen belang bij dat u en ik hen op de vingers kijken. Vandaar dat de invloed van het Europees Parlement zo beperkt wordt gehouden. Het zou toch wat wezen als alle compromissen uit de achterkamertjes eerst moesten worden voorgelegd aan het Europees Parlement door de Commissaris van dienst en dat die zonder meer door de volksvertegenwoordigers naar huis gestuurd kon worden.

Machtsoverdracht Vandaar dat zoveel politieke leiders ons momenteel wijs proberen te maken dat zij zich met hand en tand tegen ‘machtsoverdracht’ aan Brussel zullen verzetten en vandaar dat belegen nationalistische kritiek hen wel uitkomt. Zolang de Baudets van deze wereld zich bezig houden met het zwartmaken van Verhofstadt, de Euro, of de Europese volkeren die in olijfolie bakken in plaats van in roomboter, blijft het werkelijke vraagstuk van de EU netjes onder tafel.

Het antwoord op de huidige politieke crisis rond de Europese Unie is dan ook een radicale democratisering aan de top, zodat de Europese burgers zélf de machtsverhoudingen bepalen, en niet een schimmige politieke klasse die keizertje speelt. Dan kan de huidige Unie plaats maken voor een democratisch georganiseerde Europese Confederatie, die zich bezig houdt met de dingen die er in een samenwerkingsverband werkelijk toe doen: buitenlandse zaken, defensie en economische coördinatie.

Beluister dit opiniestuk hier 

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)