De fabel van de lastenverlichting

Denken Haagse politici nu echt dat mensen een beetje wereldvreemd zijn of slagen ze er echt in om de massa te misleiden. Lastenverlichting, bezuinigingen en ombuigingen hebben altijd effecten. Het klagen over bijvoorbeeld hogere lokale lasten is nu dan ook belachelijk en getuigt van kortzichtigheid.

Neem nou die aangekondigde lastenverlaging van 5 miljard. Dat kan alleen omdat de Staat heel veel taken over de schutting naar de gemeenten heeft geknikkerd. Daarbij heeft de Staat niet de bijpassende financiën geleverd. Die gemeenten moeten vervolgens uit eigen middelen die gaten zien te dichten. Diezelfde gemeenten kregen een aantal jaren geleden ook al te maken met afschaffing van de OZB voor huurders en waardedalingen van woningen. Dat gaat problemen geven, daar kun je op wachten. Het komt uit de lengte of uit de breedte.

Nog zo’n mooi voorbeeld: de zorgpremies. Vroeger hadden we ziekenfondsen, semi-overheid. Eén per regio. Dus het aantal was beperkt en de premies gemakkelijk en naar draagkracht in te houden op het salaris. De staat wil de zorgkosten in de hand houden zegt ze, maar doet het tegenovergestelde. De kosten voor de doorsnee burger zijn flink hoger. De zieken zijn er extra op achteruit gegaan door onder andere het steeds stijgende eigen risico. Vele verzekeringsmaatschappijen en polissen zijn ons ten deel gevallen. Allemaal met hun eigen bureaucratieën, winstverwachtingen en grote algemene reserves. Bijna niemand weet meer wat nu eigenlijk wel en niet verzekerd is. Ook is er een stevige en peperdure bureaucratie ontstaan om zorgtoeslagen te verstrekken. Verder wordt onder het mom van het in de hand houden van de kosten een enorm eigen risico gehanteerd en blijft een steeds groter deel onverzekerd. Dat betekent voor de zieken gewoon een prijsverhoging van 30 euro per maand. Per saldo betalen dus de zieken de premieverlaging voor de gezonden. Ook voegen verzekeringsmaatschappijen grote bedragen toe aan hun algemene reserves. Men had er ook voor kiezen om in plaats van grote reserveringen bij de verzekeringsmaatschappijen een afschaffing van het eigen risico te regelen. Wat dus een voordeel lijkt voor de één is een groot nadeel voor de ander geworden. Hoezo lastenverlichting?

Het openbaar vervoer is ook zo iets dat misgaat. Het wordt geprivatiseerd, want de markt moet het oplossen. Dan wordt het goedkoper, zei men. Vervolgens is het OV in handen van buitenlandse (staats-)bedrijven gevallen. De winst wordt niet meer grotendeels gebruikt voor het verbeteren van het vervoer. Vervolgens wil men een onderling verrekensysteem (ov-chipkaart). Dat systeem werkt voor geen meter, maar kost de reiziger erg veel geld. Hoezo leidt privatisering tot lastenverlaging? 

Een laatste voorbeeld is ook een aardige. Een econoom prikte met zijn verhaal op Radio 1 allerlei ballonnen door. Het ging, bij wijze van voorbeeld, over Koningsdag. Amsterdam zit dan vol met mensen. ‘Goed voor de economie,’ riep de enthousiaste presentator. ‘Nou,’ zei de econoom, ‘dat maakt helemaal niets uit, het is even leuk voor Amsterdam, maar vervelend voor bv. Zutphen’. Er is maar één geld. Dus wat de mensen in Amsterdam uitgeven kunnen ze niet uitgeven in hun eigen woonplaats. Een feestje zorgt niet dat er opeens meer geld is. Een waarheid als een koe maar met een onterechte opgewektheid van de presentator. Dus, hoezo beter voor de economie?

Bij alles wat ik hoor over bezuinigingen en lastenverlagingen denk ik: wie gaat dat betalen? Want economie is een communicerend vat. Als er bezuinigd wordt of bij lastenverlagingen vallen er elders klappen. Minder wegenbelasting? Dan minder wegen of tolwegen en accijnsverhoging. Minder OZB? Dan gaan de voorzieningen dicht en kunt u alleen maar digitaal met de gemeente communiceren en wordt het paspoort een vergunning en een rijbewijs duurder. Lastenverlaging in de gemeente? Dan gaan de parkeertarieven omhoog. Minder BTW? Dan ook minder controle op de voedselkwaliteit enzovoort, enzovoort.

Ik word een beetje moe van de halve waarheden. Een bezuiniging hier levert een lastenverzwaring daar op. Het schrappen van een budget hier, levert het schrappen van voorzieningen dáár op. 

Laat u niet foppen. Een bezuiniging is bijna nooit een bezuiniging, maar een verschuiving van kosten. Bijna nooit in uw voordeel. Dus als u hoort dat er lastenverlichting aan komt, moet u zich echt steeds afvragen welke voorziening is geschrapt en wat u zelf elders, tegen hogere kosten,  moet gaan betalen. Want lastenverlichting bestaat niet zonder een vorm van lastenverzwaring op een andere plek. Lastenverlichting is dus een fabel. Trap er niet in! Trap niet in de opgewektheid van Staatssecretaris Wiebes. Het  gaat niet over lastenverlaging, maar over lastenverschuiving.

Foto Eric Wiebes: Roel Wijnants