De gevolgen van Johnsons zege

Met ingang van 1 februari 2020 loopt de grens van de Europese Unie langs Vlissingen, Hoek van Holland, Scheveningen, IJmuiden, Harlingen en Delfzijl. Wij liggen voortaan aan de rand. Vanuit onze positie hebben we uitzicht op een grote instabiele staat onder leiding van iemand die ideologisch en karakterologisch nog het meest gemeen heeft met Donald Trump. Premier Boris Johnson heeft vanwege het Britse kiesstelsel met 45% van de stemmen een comfortabele meerderheid in het parlement veroverd. Zolang zijn eigen conservatieve partij hem steunt, kan hij doen wat hij wil.

Tegelijkertijd leed hij een zware nederlaag. In Schotland zijn de Conservatieven weggevaagd. Daar zijn de nationalisten de dominante partij. In Noord-Ierland vielen de bondgenoten van de protestantse Democratic Unionist Party van tien op acht zetels terug. Dat is de helft van de zetels uit dat deel van het Verenigd Koninkrijk. De andere helft ging naar de katholieken, in het bijzonder die van Sinn Fein, de grote kampioenen van een herenigd Ierland.

Als straks de Brexit zijn beslag krijgt, komt er een douanegrens in de Ierse Zee. Ook zal Noord-Ierland zich moeten conformeren aan een groot deel van de EU-regelgeving. Dat staat in de deal. Het alternatief is een harde EU-grens dwars door Ierland heen. Dan beginnen de troubles opnieuw, het sektarisch geweld dat Ulster haast veertig jaar teisterde. Overigens zullen door demografische ontwikkelingen zullen de protestanten binnen een jaar of wat hun meerderheid in Noord-Ierland verliezen. In dat geval zal een referendum aansluiting bij de Ierse Republiek opleveren.

Of Schotland nog lang deel zal willen uitmaken van het Verenigd Koninkrijk is een open vraag. Nu al klinkt daar de roep om een referendum over onafhankelijkheid. Het zal Johnson moeite kosten om dat tegen te houden.

In dat geval maakt hij inderdaad zijn grote ambitie waar: een sleutelfiguur worden in de Britse geschiedenis. Niet de tweede Churchill, zoals hij graag zou willen maar de anti-Churchill, het vleesgeworden fiasco, de belichaming van de nederlaag. De man aan wie de ontmanteling van het ooit zo trotse Verenigde Koninkrijk te wijten is.

De verkiezingen van donderdag waren in feite een tweede Brexit-referendum. Als dit onderwerp van tafel is, zullen de oude politieke machtsverhoudingen weer terugkeren, in ieder geval in de meningspeilingen want het nu gekozen parlement mag vijf jaar blijven zitten tenzij Johnson eerder nieuwe verkiezingen uitschrijft. Dat doet hij met zo’n comfortabele meerderheid zeker niet. Over een jaar of wat krijgen we een enorme discrepantie te zien tussen de samenstelling van het parlement en de wens van het kiesvolk. Johnson roept controverse op. Hij is niet iemand die ongelijksoortige politici op een lijn kan houden zoals bij ons Mark Rutte dat doet. Dat levert waarschijnlijk veel onrust op.

Op het vasteland hebben we geen belang bij een instabiele, in zichzelf verdeelde buurman met in de cockpit een frivole praatjesmaker. We hebben al problemen genoeg aan de zuid- en de oostgrens met instabiele of dictatoriale buurstaten. Een buur met op zijn minst een zware politieke kater aan de westkant, is teveel van het goede.

Wat betekent dat? De Europese Unie moet er de komende tijd alles aan doen om de Brexit zoveel mogelijk te faciliteren. Voor het overige hebben Brussel noch de lidstaten een rol. De inwoners van het Verenigd Koninkrijk moeten zelf een manier vinden om te leven met wat ze blijkbaar hebben gewild. Het is ook aan hen en hun regering om daarvoor de verantwoordelijkheid te dragen. Johnson zal bijvoorbeeld zeker zijn grenzen voor nieuwkomers zoveel mogelijk willen sluiten, vooral als die niet lelieblank zijn. Dat is dan zijn zaak en niet de onze. Bijvoorbeeld. Nederland en Europa hebben geen taak meer bij het beschermen van de Britse buitengrenzen. Wij moeten aan de andere kant wel onze eigen buitengrenzen beschermen bijvoorbeeld tegen exportproducten uit het Verenigd Koninkrijk die niet voldoen aan de Europese kwaliteitsrichtlijnen.

Dat is de consequentie van wat nu is gebeurd. Uiteraard zou het hoogst onverstandig zijn om de zaken op de spits te drijven. Na de Brexit hebben de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk alle tijd om op een rustige wijze tot een nieuwe relatie te komen maar er zijn wel grenzen. Letterlijk en figuurlijk.