De gulden terug, met behoud van de euro

In de zondaguitgave van de Frankfurt Allgemeine las ik zondag een interessant interview met de econoom en euroscepticus Wilhelm Hankel. Hij vertelt in de krant dat we in Europa niet op de oude leest verder kunnen gaan, maar dat er een nieuw valutasysteem in het leven geroepen moet worden.

Anders maakt de eurocrisis alle hoop op een vredig verenigd Europa kapot. Ik grijp terug op een oud voorstel van John Major, de voormalige Britse minister van Financiën en minister-president. Hij stelde vóór de invoering van de euro al voor om de Ecu, de voorloper van de euro, gewoon naast de bestaande nationale valuta als Europees geld in omloop te houden.

Hankel wil dat de Europese landen hun oude valuta weer terugkrijgen. De gulden, de Duitse mark, de peseta, de lire, etc. Waarom moet de euro dan nog blijven, vraag je je af. Hankel noemt twee argumenten. Ten eerste zou volgens hem Europa in een complete chaos veranderen als de euro gewoon van vandaag op morgen wordt afgeschaft. Ten tweede zou de euro, als hij beter geconstrueerd zou zijn, de mensen in de toekomt goed van nut kunnen zijn.

De Duitse econoom onderscheidt zich daarmee van vele eurosceptici. Hij gelooft niet dat alléén door het terughalen van de oude valuta alle problemen zijn opgelost.

De landen in Europa hebben enorme schulden opgebouwd. 12 tot 13 biljoen euro, dat is vier keer het Duitse bruto binnenlands product. Als deze schulden opeens niet meer als euro genoteerd staan, maar in zwakkere nationale valuta worden omgerekend, dan verliezen de eigenaren van deze staatsleningen in één klap biljoenen. Het gevolg zou de grootste chaos in Europa zijn sinds de ondergang van het Romeinse Rijk,” aldus Wilhelm Hankel.

Als je gewoon de euro weer omwisselt naar de oude nationale valuta, dan blijft het probleem van de torenhoge schulden in euro’s bestaan. “En de oproep om dan gewoon meer te bezuinigen drijft de crisislanden nog verder in de depressie”, legt Hankel uit. “Als je de euro als parallel-valuta laat bestaan, dan kun je de oude schulden ook in euro’s genoteerd laten staan en alles aan een soort Europese Bad Bank overlaten. Dan moet je het probleem van de schulden niet in één klap oplossen.”

Volgens Hankels theorie komen we in een wereld terecht waarin je naast de euro dus ook nog de gulden, de Duitse mark, de Franse franc, de Italiaanse lire en de Griekse drachme hebt.

Dat is de mooie wereld van de valutaconcurrentie en de terugkeer van de wet van Gresham! Sir Thomas Gresham, minister van financiën onder Queen Elisabeth I, onderzocht wat er gebeurt als er meerdere soorten geld zijn. De mensen gebruiken het goede geld om te sparen en het slechtere geld om uit te geven. Zo zou dat ook het geval zijn bij de euro en de nationale valuta: de Europeanen zouden de nieuwe, stabiele euro gebruiken om te sparen en in de supermarkt zou men met de nationale valuta betalen. Iedereen is natuurlijk vrij om te kiezen welke geldsoort hij waar voor gebruikt.

De ‘nieuwe’ euro is volgens Hankel enorm stabiel, omdat hij compleet wordt gedekt door de nationale valuta. “Zo als ooit de dollar door goud werd gedekt”. De Europese Centrale Bank zou de nieuwe eurobiljetten alleen uitgeven tegen nationale valuta. De biljetten zouden in een kluis worden bewaard als valutareserve. “Iedere burger kan dan wanneer hij of zij dat maar wil zijn euro omwisselen tegen nationale valuta en omgekeerd. De euro zou dan een soort gouddekking hebben door de nationale valuta”, aldus Hankel.

Hoe is het bij dit model met de wisselkoersen gesteld? Volgens Hankel zouden de wisselkoersen van de nationale valuta net zo vrij zijn als destijds vóór invoering van de euro. De euro zelf zou echter in de toekomst de maatstaf moeten zijn voor alle andere wisselkoersen in Europa. Hankel: “Daarom zouden de nationale valuta tegenover de euro alleen maar mogen devalueren, niet revalueren.”

De Europese Centrale Bank zal bij een systeem van de gulden naast de euro een compleet andere rol spelen dan voorheen, zegt Hankel.

De geldpolitiek wordt weer door de nationale centrale banken worden overgenomen. Zij zullen bepalen hoeveel geld er gedrukt mag worden en hoe hoog de basisrente bedraagt. De enige taak van de Europese Centrale Bank bestaat eruit om de nationale valuta tegen de marktprijs in te wisselen en omgekeerd.

Zou het systeem zoals Hankel zich dat voorstelt ook behulpzaam zijn bij crises zoals die nu in Cyprus bestaan? Volgens Hankel zouden we nooit meer in dergelijke crises terecht komen. Een land als Cyprus had met nationale valuta al lang onder devaluatiedruk gestaan.

En niemand had een land dat onder devaluatiedruk staat zo veel geld geleend. Dat is een bescherming tegen toekomstige crises. Voor de oude euro-schulden moet natuurlijk wel een oplossing worden gevonden. Mijn idee is de oprichting van een Bad Bank, die dan in alle rust de noodzakelijke maatregelen kan nemen, tot aan een uit- of afstelregeling voor de crediteuren aan toe.”

Hankel zegt verder dat bijvoorbeeld Griekenland zijn Drachme zou kunnen devalueren. Daarmee zou de economie in het land weer op gang worden geholpen. “Het land is dan beter in staat om te concurreren en zal bijvoorbeeld delen van het toerisme uit Turkije kunnen terugwinnen.”

Stel, in Nederland is de gulden weer terug. Wat zou er gebeuren als iedereen de gulden gebruikt en niemand de euro? Een dergelijk scenario is mogelijk, dat geeft Hankel toe. Toch ziet hij daarbij geen problemen. Om dit te illustreren noemt hij het Duitse Keizerrijk waarin de gouden munten ook vrijwel nooit als betaalmiddel werden gebruikt. Maar iedereen wist dat hij zijn of haar bankbiljetten tegen goud kon omwisselen.

Dat maakt het papiergeld stabieler. Zo zou het ook met de nieuwe euro zijn. De nieuwe euro wordt stabieler dan de dollar – en zou in de hele wereld als reservevaluta worden beschouwd.

In het artikel vraagt de interviewer wat er gebeurt als Italië massaal lires drukt en alle Italianen het geld willen omruilen tegen euro’s. Hankel: 

Dan zakt gewoon de wisselkoers van de lire ten opzichte van de euro. De Italianen krijgen voor hun lire dan minder euro’s. Als landen te veel geld drukken, krijgen ze last van inflatie, de euro zelf blijft echter stabiel. De inflatie blijft op die manier een nationaal probleem. Dat is een centraal voordeel van het door mij voorgestelde systeem, naast de mogelijkheid dat zwakke landen hun valuta devalueren om hun concurrentiepositie te verbeteren.

Bij dit systeem zouden alle prijskaartjes in twee prijzen gemaakt moeten worden. Hankel ziet daar geen grote problemen, want dat gebeurde destijds ook bij de invoering van de euro. In Frankrijk schijnen nog steeds enkele supermarkten te zijn waar de producten in Franc én in Euro worden weergegeven.

Wilhelm Hankel is inmiddels 84 jaar. Hij was in 1998 één van de allereersten die bij het Duitse federaal constitutioneel hof (Bundesverfassungsgericht) tegen de euro klaagde. Ook was hij van de partij in Karlsruhe om te klagen tegen de mislukte redding van de euro en de aankoop van ‘schrotleningen’ door de Europese Centrale Bank. Hij is geen lid van de Duitse anti-euro partij ‘Alternative für Deutschland’, noch heeft hij die partij mede-opgericht. Hij bekijkt die partij zeer kritisch als het doel van die partij is om enkel terug te keren naar de Duitse mark.

Tot slot vraagt de interviewer of Hankel meent dat zijn idee kansen heeft om gerealiseerd te worden. “Dat hoop ik”, aldus euroscepticus Wilhelm Hankel. Bron: Frankfurter Allgemeine Sonntagszeitung, 7 april 2013

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Allard van Gent