De inhoudsloze tempel van het politieke midden

Het radicale midden dient de bestemming te zijn voor het CDA, aldus De Geus. Volgens Pechtold brokkelt de tempel van het midden af, omdat de traditionele partijen geen antwoord hebben op de huidige problemen. Die partijen zouden zich overgeven aan populisme, uit angst voor de vlucht van de kiezer naar de flanken.

Op de site van D66 wordt Walter Lippmann aangevoerd die stelt dat de burger de realiteit niet kent en daarom bestuurd moet worden door een geprofessionaliseerde, gespecialiseerde klasse. Het uitgangspunt van Lippmann is dat de burger de realiteit cq waarheid niet kent. “Deze is veel te complex om te kunnen kennen. Vandaar dat er ‘pseudo-omgevingen’ ontworpen werden. Elk mens doet dat voor zichzelf op basis van ervaring en persoonlijkheid. Het is een referentiekader. In dit kader speelt propaganda een grote rol.”

Door deze stellingname stelt D66 de politieke klasse boven de burger en verwacht zij dat de burger middels de representatieve democratie, zich volledig overgeeft aan de leidende wil van de politiek. Maar kent die gespecialiseerde klasse de realiteit dan wel? De politicus leeft net zozeer in een beperkte omgeving waar de informatie wordt aangereikt door specifieke, vaak gekleurde, bronnen.

De waarheid/realiteit kennen, is niemand gegund. Ook geen gespecialiseerde klasse. Het is ook een ontkenning van onze huidige informatiemaatschappij, waarin maatschappelijke groepen vaak beter zijn geinformeerd dan de politiek. Maatschappelijke groepen kunnen dankzij het internet en hun omvang, vaak snel informatie verzamelen en laten analyseren waardoor de politiek regelmatig wordt ingehaald tijdens haar besluitvorming. En hoezeer de politiek zichzelf laat misleiden, blijkt wel uit de stukken die ons via WikiLeaks bereiken.

Wie heeft er eigenlijk een antwoord op de huidige problemen? Energie, grondstoffen, klimaat, maatschappij, verschuivende internationale machtsverhoudingen, economie, groeiende kloof tussen rijk/arm, solidariteitskloof tussen jong/oud. De partij die stelt een antwoord te hebben op deze veelvoud aan problemen en de complexiteit van deze materie, bedrijft pas werkelijk populisme.

En is het werkelijk een probleem dat de kiezer zich verdeelt over de flanken? Juist de flanken zorgen voor het tegenwicht dat zo noodzakelijk is om het midden in balans te houden. De oplossingen liggen niet op één punt, het midden, of bij een specifieke politieke stroming. De kiezer verwacht meer en meer duidelijke en heldere keuzes en niet langer het compromis van het midden. Het midden dat decennia heeft geregeerd en mede verantwoordelijk is voor de huidige situatie. Roepen om meer Europa en een beter Europa, zonder daar concrete invulling aan te geven, is de bekende platitude waar de kiezer juist zo genoeg van heeft. En ook is het antwoord van Pechtold te simpel. Alsof een beter en meer Europa zomaar gerealiseerd kan worden. Er ligt een grote kloof tussen claim en realiteit.

Op één punt heeft Pechtold wel gelijk. De politiek maakt geen duidelijke keuzes. De politiek heeft echter net zo min antwoorden en is in zekere zin de juiste representatie van een land in verwarring. Verdeeld, machteloos en gepolariseerd. Pechtold’s roep maar ook die van De Geus om terug te keren naar het politieke midden is een verlangen naar een verleden waar alles ogenschijnlijk geordend en controleerbaar was. Maar die illusie heeft ons juist in de problemen gebracht.

De oude politieke ordening heeft zijn betekenis verloren. Waarom is een partij nog eigenlijk of progressief, conservatief, socialistisch, liberaal, etc.? Als er één les te leren valt van de PVV, dan is het wel dat verschillende stromingen zich laten combineren en toch een electorale aantrekkingskracht heeft. Doordat de PVV zich zo nadrukkelijk profileert als anti-islam partij, beperkt zij haar electorale kracht. De nodige lokale bestuurders van de PVV downplayen dan ook regelmatig met succes deze eenzijdige benadering. Ook de LPF liet zich niet vangen binnen één stroming, noch profileerde zij zich op die wijze. Het komt daarbij wel aan op politiek leiderschap, een duidelijk profiel. Het propagandistische waarop Lippmann doelt. Dat is altijd het geval geweest in de politiek, maar in de huidige digitale maatschappij meer dan ooit.

Duidelijke antwoorden zijn niet te geven op de huidige problematiek, maar leiderschap met een duidelijke toekomstvisie biedt wel mogelijkheden om uit het huidige politieke moeras te komen. De vraag is welke politiek leider of partij dit biedt en zich tevens los kan maken van de traditionele stromingen? Dat zal het ‘midden’ zijn dat gesteund wordt door de flanken. Misschien wel een nieuwe partij, die kiezers uit de verschillende kampen aan zich kan binden.