De Internationale

Op het PvdA-congres van vorige week werd aan het einde traditiegetrouw De Internationale gezongen. Omdat niet iedereen de tekst kent, werd die op een groot scherm geprojecteerd, maar helaas met fouten. Omdat ik als kind in een ketel met socialisme ben gevallen (volgens sommigen ben ik er aan mijn hiel in ondergedompeld) ken ik de tekst uit mijn hoofd en vielen me de foutjes meteen op.

Nee, dan vroeger! Toen kenden de dames en heren partijgenoten de tekst uit hun hoofd, en zong men met gebalde vuist dit Socialistische Volkslied.

Er zijn mensen die vinden dat De Internationale achterhaald is en maar helemaal niet meer gezongen moet worden. Het is dan ook een goed idee om eens verder naar de tekst te kijken.

Om te beginnen: Wat is die Internationale nu eigenlijk? In dit geval gaat het om de zogenaamde “Tweede Internationale”: een (internationaal, duh) gezelschap socialistische en sociaaldemocratische politieke partijen dat tussen 1889 en 1916 bij elkaar kwam om de gezamenlijke, internationale belangen van de arbeiders te verdedigen. Deze Tweede Internationale heeft niet alleen De Internationale tot Volkslied benoemd, maar heeft ook 1 mei tot Internationale Dag van de Arbeid uitgeroepen, 8 mei tot Internationale Vrouwendag, en streed in het bijzonder voor de 8-urige werkdag; 8 uur werk, 8 uur rust en 8 uur ontplooiing was hun ideaal. Nou, de eerste twee hebben ze in ieder geval binnengehaald.

De Tweede Internationale was een voortzetting van de Eerste Internationale, ook bekend als de Internationale Arbeidersassociatie. Een bonte stoet aan partijen, vakbonden en andere groeperingen die voor gemeenschappelijke belangen opkwamen.

Door de industriële revolutie gebeurden een paar dingen: Voor het eerst was het mogelijk om op echt grote schaal te produceren. Goedkope arbeidskrachten maakten de producten goedkoper en we kennen de verschrikkelijke verhalen uit de fabrieken, die rond die tijd ontstonden. Als de arbeiders gingen staken, haalden de fabrieksbazen soms stakingsbrekers uit het buitenland. Om daar een stokje voor te steken organiseerden de arbeidersbewegingen zich internationaal. Zowel voor de werkgevers als de arbeiders was het makkelijker geworden om te reizen; dankzij de trein en de stoomboot was jij, je producten of je mensen uren of dagen, maar niet meer weken onderweg.

Ontwaakt, verworpenen der aarde! Ontwaakt, verdoemden in hongers sfeer Reedlijk willen stroomt over de aarde En die stroom rijst al meer en meer. Sterft, gij oude vormen en gedachten! Slaafgeboornen, ontwaakt,ontwaakt! De wereld steunt op nieuwe krachten, Begeerte heeft ons aangeraakt!

Makkers, ten laatste male, Tot den strijd ons geschaard, en d’Internationale Zal morgen heersen op aard.

De staat verdrukt, de wet is logen, De rijkaard leeft zelfzuchtig voort; Tot ‘t merg wordt d’ arme uitgezogen En zijn recht is een ijdel woord Wij zijn het moe naar andrer wil te leven; Broeders hoort hoe gelijkheid spreekt: Geen recht, waar plicht is opgeheven, Geen plicht, leert zij, waar recht ontbreekt.

Makkers, ten laatste male, Tot den strijd ons geschaard, en d’Internationale Zal morgen heersen op aard.

Ondanks het internationale karakter van de Tweede Internationale en de pogingen om Arbeidersbelang belangrijker te maken dan het landsbelang, viel de Tweede Internationale bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog uit elkaar.

Hierna kreeg je twee rivaliserende internationalen: de Socialistische Arbeidersinternationale (1923 – 1940), de voorloper van de Socialistische Internationale die vandaag de dag nog steeds bestaat) en de Derde Internationale, of Comintern, die van 1919 tot 1943 bestond, en gedomineerd werd door de Sovjet-Unie. Tussendoor had je nog de Vierde Internationale, opgericht door Trotsky en zijn volgelingen die door de Sovjet-Unie de deur waren gewezen.

Dat was allemaal vroeger. Maar ongebreideld kapitalisme komt nog steeds voor. Nog steeds buiten fabriekseigenaars hun werknemers uit. Kijk naar de ingestorte fabriek in Bangladesh. Binnen Europa hebben we het redelijk uitgebannen, mede dankzij de EU, maar verderop in de wereld…

Internationale samenwerking om onderdrukking te voorkomen, een politiek gebaseerd op rede en redelijkheid, een kritische blik op de staat en de wet en opkomen voor het recht om zélf over je leven te beschikken hebben niets aan actualiteit ingeboet. Geen rechten zonder plichten, en geen plichten zonder rechten. De Internationale kan dus nog wel even gezongen worden. Bijvoorbeeld vandaag.

Dit artikel verscheen eerder op de weblog van Robbert Baruch