De kerstcrisis gaat bij nader inzien niet door

Op de beurs is men met de schrik vrijgekomen. Donderdagochtend werd de dans om het gouden kalf met verve voortgezet. De financiële rubrieken spreken weer sportverslaggeverstaal met de cijfers van de AEX stevig in het groen. De dag daarvoor ging het nog over een rampkerst: Wall Street had sinds 1931 niet meer zo’n gruwelijke kerstavond meegemaakt. De Japanse beurs raakte daarvan in paniek. Iedereen moest denken aan de ondergang van Lehman Brothers en hoe president Bush besloot dat faillissement op zijn beloop te laten, waarna de crisis van 2008 zijn onverbiddelijke gang ging.

Bij dit soort gelegenheden is het altijd verhelderend om aan Karl Marx te denken. Deze stelde dat de geschiedenis zich eerst als een tragedie herhaalde en de volgende keer als een farce.

Vreemde actie De paniek van kerstavond werd veroorzaakt door een aantal domme opmerkingen van president Trump. En door een vreemde actie van zijn minister van financiën. Die belde de grote banken om te vragen of ze het nog konden redden na een week van sterk wegglijdende koersen. Dat is nog tot daar aan toe maar vervolgens maakte hij bekend dat er wat de grote financiële bazen betreft, niks aan de hand was. Het was alles bij elkaar te gek om los te lopen, vooral die ene tweet van Trump dat hij helemaal alleen zat in het Witte Huis terwijl de Democraten hem zijn zes miljard voor de Mexicaanse muur bleven misgunnen.

De collectieve angstaanval was niet bestendig. Zij is weggezakt terwijl de speculanten aan het kerstdiner zaten. Op tweede kerstdag was het alweer hatsekidee op Wall Street en in Tokio.

Toch zijn er een paar dingen die te denken geven. Om te beginnen werd de koersval mede veroorzaakt door computerprogramma’s die aandelen gaan verkopen als ze beneden een bepaald minimum komen. Zo ontstaat het effect van een kudde op hol. Dat was in 2008 ook het geval maar men heeft blijkbaar geen kans gezien om die programma’s uit de vaart te nemen dan wel zo te herschrijven dat zulke nodeloze en uiterst kostbare effecten niet meer voor kunnen komen.

Weggegooid geld Het schijnt dat de speculanten mede zoveel goede moed kregen omdat de Amerikaanse consumenten voor de feestdagen nog nooit zoveel hebben uitgegeven. Tegelijkertijd werd echter een ander bericht bekend. Veel grote autofabrieken, die westerse concerns in China hebben neergezet staan stil of werken op minimale capaciteit omdat daar de autoverkopen zijn ingestort. Dat komt onder meer omdat ze daar – dixit Diederik Samsom – geforceerd aan het overstappen zijn op elektrische auto’s. Een dictator kan zoiets afdwingen. Hoe dan ook, het ziet er naar uit dat een investering van miljarden weggegooid geld blijkt.

Wereldwijd is een stijging van de huizenprijzen te zien die erg lijkt op de prijsexplosie aan de laatste jaren voor de kredietcrisis. Nederland loopt wat dat betreft zelfs een beetje voorop met een gigantische vraag tegenover een beperkt aanbod en vanaf-prijzen bij de makelaars. Die schijnen het trouwens tóch moeilijk te hebben omdat er nog maar zo weinig transacties tot stand komen. Volgens het AD beginnen de burgers het vertrouwen in de huizenmarkt te verliezen. Daarin is niet verwerkt het effect van Nijpels’ en Samsoms plannen. Niemand laat zich bij het vaststellen van de huizenprijzen nog leiden door de kosten die de energietransitie voor het betreffende pand met zich mee zal brengen. Als de financiële gevolgen daarvan echt tot het publiek doordringen, kan dat net zo hard bijdragen tot een ineenstorting van de huizenmarkt. Dan staan de huizen opnieuw massaal onder water zoals dat heet.

Ineenstorting De ineenstorting van de automarkt is al voorspeld. De dreiging van een verkoopverbod op nieuwe benzine en diesels in Nederland vanaf 2030 heeft een zeer negatief effect op de waarde van automobielen. Ook als de ongelukkige bezitters ze naar het buitenland verkopen wat dan uiteraard het milieueffect te niet doet, maar hier gaat het even alleen over geld en economische risico’s. Er is overigens maar één manier om ervoor te zorgen dat het afgelopen is met het temperaturen opdrijvend effect van de Nederlandse uitlaten. Dan moet de regering geen elektrische auto’s subsidiëren maar auto’s boven een bepaalde leeftijd tegen de marktwaarde met een kleine opslag opkopen en recyclen.

Oké dat is het kikkerlandje aan de Noordzee. Dat slaat geen deuk in een plastic flacon smeerolie maar de trend van benzine en diesel out, elektriciteit in is mondiaal. resident Xi Jinping dwingt de industrie om op grote schaal betaalbare elektrische auto’s* te ontwikkelen en op de markt te brengen. Hij heeft daartoe een puntensysteem ingevoerd met een bonus malus-effect. Eerder dan wij denken zullen die de wereld overspoelen.

Nederland kan natuurlijk geen wereldcrisis op gang brengen. Italië en Frankrijk kunnen dat wel. Geldspeculanten hebben nogal de neiging zich te keren tegen landen die de EU-orthodoxie van minimale overheidstekorten doorbreken, ook al doen ze dat met de beste bedoelingen. Daar is de Italiaanse regering mee bezig en Macron heeft dat voorbeeld gevolgd met zijn concessies aan de Gele Hesjes in de hoop dat hij daardoor hun protest kan bezweren.

De rijke landen van het westen zijn allemaal reuzen op lemen voeten. Zo is het maar zeer de vraag of Trump een handelsoorlog met China zal kunnen winnen als hij zo onbesuisd is om die door te zetten.

Karl Marx heeft niet gezegd wat er gebeurde, als de geschiedenis zich na die farce opnieuw herhaalde. Toch wens ik u allen een gezegend en profitabel 2019 toe.

Update donderdag 20.00uur: En swoosh, daar gaat de beurs van Wall Street naar beneden. Donderdagavond om half negen was de helft van de duizend punten winst, op tweede kerstdag geboekt, weer in rook op gegaan. De nervositeit blijft groot. Dat van die farce neemt steeds nadrukkelijker vormen aan.

Update 22.50 uur: Tering, nou veert de Dow Jones na een daling van 500 punten ineens met 850 punten op. Het lijkt wel een trampoline daar op Wall Street.