De kracht van het anders zijn

Niet langer zwijgen, maar ingrijpen bij huiselijk geweld. Dat is het advies van minister Hugo de Jonge. Met een actieplan moet er een eind worden gemaakt aan de alarmerende cijfers van huiselijk geweld in Nederland. Elk jaar worden er 200.000 Nederlanders door de eigen partner mishandeld en 190.000 kinderen krijgen te maken met kindermishandeling. Zo veel Nederlanders die het meemaken, en zo veel Nederlanders die niets doen. Soms vanwege redenen die begrijpelijk zijn, maar voorbij gaan aan de noodzaak om buiten de eigen comfort zone te stappen om Nederland een mooier land te maken voor elkaar.

Doen wat het juiste is Net als de discussie rondom huiselijk geweld, worden er vele discussies in Nederland gevoerd. Brede discussies die door alle lagen van de bevolking heen worden gevoerd, maar ook discussies die zich concentreren binnen en rond de verschillende gemeenschappen in de Lage Landen. Moet Zwarte Piet worden afgeschaft omdat het te veel verwijst naar de slavernijgeschiedenis van ons land? Is antisemitisme in West-Europa de schuld van nieuwe Nederlanders? Is het terecht dat vrouwen die deeltijd willen werken minder kansen krijgen om de top te bereiken? Elke bubbel heeft een naald nodig om doorgeprikt te worden, zodat het ‘eigen gelijk’ een eerlijke kans krijgt om uitgedaagd te worden. Systeemverandering begint met mentaliteitsverandering. Zonder vragen te stellen geen antwoorden. Want: hebben we door te zwijgen bij het signaleren van huiselijk geweld geaccepteerd dat iemand met angst de dag doorkomt?

Soms moeten we met kloppend hart iets doen waar we ons niet gemakkelijk bij voelen. In het geval van huiselijk geweld of kindermishandeling het gesprek aanknopen of melding maken van de waarneming bij de juiste instanties. Vanzelfsprekend vanuit de gedachte dat die er vervolgens ook daadwerkelijk mee aan de slag gaan. Maar het begint bij onszelf en niet bij de instanties. Doen wat volgens ons het juiste is, geweten en ratio als kompas volgen in plaats van wat de groep om ons heen als de norm heeft geaccepteerd. ‘Buurvrouw, hoe gaat het met u?’

President Austin Hartverwarmend is het verhaal van ‘ president Austin ’, de vierjarige superheld uit de Verenigde Staten die zijn zakgeld besteedt aan daklozen door hen eten te geven en ze ook nog voorziet van een belangrijke boodschap: blijf liefde tonen. Het is die boodschap die we in onze samenleving hard nodig hebben. Want het gaat niet alleen om wat er verkeerd gaat, maar ook om hoe het beter kan. Bekende voorbeelden zijn Nelson Mandela, Aletta Jacobs, Said Bensallem.. Maar ik hoop zelf ook – wanneer ik terugkijk op mijn leven – het gevoel te hebben dat ik ook daadwerkelijk iets heb bijgedragen aan Nederland. Dat ik op bepalende momenten heb gekozen voor wat juist is, en niet voor wat makkelijk is. Dat het betekent dat mijn bestaan een verantwoordelijkheid kent voor mijzelf maar ook voor de mens om mij heen: dichtbij en ver. En dat ik daardoor niet voor de hand liggende allianties heb gesloten, en vooral een verschil heb gemaakt voor het leven van een ander. Al is het een klein verschil. Elke dag is er een keus om bij de apathische of de actieve groep te behoren.

De kranten smijten met berichten over islamofobie, antisemitisme, anti-vluchtelingen retoriek, anti-homogeweld, seksisme. Allemaal uitingen van walging naar de ander op basis van kenmerken die vanuit een aanname aan een groep zijn toegekend. De waarde van het bestaan voor een individu uit de groep wordt miskend door het eigen verlangen overeind te blijven staan in de chaos om ons heen. Maar welke chaos? De chaos die we zelf hebben gecreëerd door domweg de veranderingen in onze samenleving gade te slaan? Onrecht om ons heen te laten gebeuren, en er kennis van te nemen zonder ons uit te spreken of te handelen? Het is de samenleving als film en de Nederlander als toeschouwer. Maar net als een film is een samenleving zonder actieve burgers, een samenleving met een eind. Want wie besluit te volgen, zal uiteindelijk een ander laten leiden. En hebben wij niet vaak genoeg gezien wat dat voor een volk, een mens kan betekenen?

De gulden werd de euro, de trein kunnen we niet in zonder chipkaart, de bakker hangt je halfje wit niet meer aan de deurknop en Ron Brandsteder heeft geen vrijdagavondprogramma meer bij RTL4. C’est ça, allemaal waar, maar daarbij stil blijven staan betekent dat we de huidige tijd inferieur achten aan toen. Over een tijd zullen we terugblikken op vandaag en denken: Waarom hebben we niet geprobeerd om het Nederland te creëren waarbij iedereen zich welkom voelt, veilig en geborgen? Vroeger was niet alles beter, maar we begrepen het beter doordat zaken getrechterd werden door zuilen, instituten die ons vertelden hoe het moest. Nu dragen wij daar zelf verantwoordelijkheid voor. Die handschoen oppakken en ruggengraat tonen is wat straks blijvend het DNA van onze samenleving kan verbeteren. Zodat kinderen weer kind kunnen zijn, vrouwen burgers met volwaardige kansen, homo’s gewoon mens, moslims en joden weer gewoon Nederlanders en u een onderdeel daarvan. De vonk van het levensvuur zijn wij. We moeten daarbij alleen niet ‘vergeten’ onszelf te ontsteken.