De laatste kans voor het CDA

Het is vijf voor twaalf voor de Christen Democratie in Nederland. De ooit almachtige politieke stroming is op 12 september wederom een kopje kleiner gemaakt. Het laatste wat het CDA nu nodig heeft is wéér een nieuw onderzoek met uitgebreid rapport van één of andere onderzoekscommissie. De huidige situatie voor het CDA is zo bedreigend dat men schoon schip moet maken en alles op alles moet zetten om over vier jaar weer die brede aansprekende volkspartij te zijn die er toe doet. En hoe gek het ook klinkt. Dit is wel degelijk mogelijk.

In 1963 behaalden de voorlopers van het CDA bijna 80 zetels en had men de absolute meerderheid in Nederland.  In 1989, dus 26 jaar later haalde het CDA onder Lubbers nog steeds 36%. Toen volgden de voor het CDA rampzalige paarse jaren 90′ waarin het CDA in 1998 terugviel naar 18%. In het bijzondere verkiezingsjaar 2002 lukte het Balkenende, na de door Pim Fortuyn gecreëerde ondergang van paars,  het CDA terug te brengen in het centrum van de macht. Ook in de verkiezingen van 2003 en 2006 wist het CDA boven de 40 zetels te scoren.

In 2010 kreeg het CDA bij de vierde verkiezing onder Balkenende een gigantisch pak slaag. Het halveerde van 41 naar 21 zetels. De laagste score ooit voor de Christen democratie. Naar aanleiding van deze nederlaag werd het honderd (!) pagina tellende rapport ‘Verder na de klap’ geschreven. Hierin werd de nederlaag minutieus geanalyseerd en verklaard.

Naar aanleiding van dit rapport werd in 2011 het strategisch beraad opgericht. Met medewerking  van CDA prominenten als Aert Jan de Geus, Jack de Vries, Mona Keijzer en Leonard Geluk kwam dit beraad begin 2012 met het 62 paginas tellende rapport Kiezen en Verbinden, politieke visie vanuit het radicale midden. 

Kortom: Het CDA weet precies wat er aan de hand is, welke koers zij op wil en hoe zij dit denkt te bereiken. Het is dan ook te gek voor woorden dat de partijvoorzitter daags na de nieuwe dreun alweer een volgend onderzoek aankondigde. Ik denk dat ze beter haar eigen vertrek had kunnen aankondigen.

Wat zijn de feiten? Slechts 8,5% van de kiezers heeft in 2012 nog op het CDA gestemd. Minder dan 2% van de Nederlanders zonder geloofsovertuiging stemt nog CDA. In de steden met meer dan 100.000 inwoners behaalde het CDA (bijna) nergens meer dan 5% van de stemmen Bijna 60% van de CDA stemmers zijn ouder dan 65 jaar. 

Voor het CDA was het in meerdere opzichten een ramp dat het Catshuisoverleg mislukte. De inkt van de rapporten was nog nauwelijks opgedroogd of het kabinet Rutte viel. Het CDA was juist begonnen om bij de komende verkiezingen, voorzien in 2015, met andere vooral jongere kandidaten te komen en een duidelijke koerswijziging door te voeren. 

Het CDA was dus nog lang niet klaar voor de verkiezingen van 12 september j.l. Leider Buma was nauwelijks bekend bij- en vertrouwd voor het grote publiek, in de peilingen scoorden ze consequent niet hoger dan 15 zetels en oud CDA-prominenten zagen door de val van het kabinet hun kans schoon hun frustratie over de samenwerking met de PVV keer op keer te uiten en als dé oorzaak te benoemen voor de aftakeling van hun (?) partij. 

Die samenwerking met de PVV op zich heeft echter weinig te maken met de neergang van het CDA. In juni 2010, dus nog vóór er ook maar sprake was van welke samenwerking met de PVV ook, kelderde het CDA met een score van 13,61% van 41 naar 21 zetels. In 2011 bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en de Eerste Kamer, dus na een jaar regeren met de PVV, scoorde het CDA 14,12%. Ook bij de nieuwe nederlaag in 2012 lijkt het niet logisch dat de kiezers het CDA hebben afgestraft omdat ze geregeerd hebben met de PVV. Immers: Bijna het gehele verlies is gegaan naar de VVD en die partij heeft óók samengewerkt met de PVV. 

Het CDA moet hopen dat VVD en PvdA er samen uit gaan komen. Het laatste wat zij nu moet doen is, met welk argument dan ook, zitting gaan nemen in een kabinet. Dit zou het definitieve einde betekenen voor het CDA. De laatste, Christelijke, kiezers zullen dan bij de volgende verkiezingen overstappen naar CU en SGP en het CDA zal dan definitief voortleven als splinterpartij.

Wat dan wel? De aantoonbare stevige machtsbasis buiten de Tweede Kamermoet het CDA maximaal aanwenden op lokaal niveau. Hoe gek het ook mag klinken: Buiten de Tweede Kamer is het CDA nog steeds de grootste machtsfactor van Nederland. 34% van alle burgemeesters in Nederland is van het CDA (VVD 26% en PvdA 25%). Zij hebben de meeste (5) Commissarissen van de Koningin, zitten in bijna alle provincies in het bestuur en hebben de meeste topambtenaren op de diverse ministeries. Op lokaal niveau kan het CDA, mits met de juiste strategie en agenda, de komende jaren wel degelijk het verschil maken. 

De huidige tijd vraagt om een type partijleider die een breed publiek aanspreekt, leiderschap uitstraalt en de partijidealen uitstekend kan verwoorden. Rutte en Samsom passen (los van hun politieke visie) qua personen perfect in dit profiel. Met alle respect voor Buma maar hij is gewoon niet zo’n type en zal dit ook nooit worden.  Hem de laatste nederlaag verwijten zou te gek voor woorden zijn. Niemand van de beschikbare CDA’ers had het beter gedaan. Maar het moet wel duidelijk zijn dat er over 4 jaar een type moet zijn die wél aan het vereiste profiel voldoet.

De enige huidige CDA’er die de strijd aan zou kunnen met Rutte en Samsom is Eurlings. Als hij over twee jaar nog steeds écht niet wil lanceer dan iemand die de benodigde kwaliteiten zo dicht mogelijk benadert. Luister niet meer naar die eeuwige CDA betweters als Wijffels die immer vanaf de zijlijn blijven wrijven in CDA wonden.

Het succes van Pieter Omtzicht om op eigen kracht een zetel in de Kamer te veroveren met liefst 37.500 voorkeurstemmen moet een inspiratie zijn voor alle kandidaten van de toekomst. Hij bewees dat je doorpermanent campagne te voeren in je eigen regio wel degelijk, zelfs tegen de dramatische landelijke trend in, als eenling het verschil kan maken. Hetzelfde heeft Mevrouw Schrijer-Pierik in het verleden ook gedaan.

Zorg dat je huidige Kamerleden zich allemaal consequent focussen op een bepaalde kiezersgroep. Zet iemand in op de weggelopen kiezers naar VVD, CU en SGP. Zet iemand op de ZZP’ers, zet iemand op de ouderen, zet iemand op de jeugd etc. Middels het uitgebreide CDA-netwerk in den lande  kun je hier als partij vernieuwend zijn en een slag slaan. Sluit je Kamerleden vooral niet op in het Binnenhof. Als oppositiepartij win je geen kiezers met ellenlange procedure- en commissie vergaderingen waarvan het resultaat in 95% van de gevallen op voorhand al vast staat, namelijk wat VVD en PvdA samen willen. Buma en Keizer focussen zich op de grote Kamerdebatten en de media, ga je eigen onderwerpen selecteren en agenderen en de gehele fractie vooral veel, heel veel, buiten Den Haag zijn. 

Durf voor een conservatieve koers, rechts van het midden te kiezen, richting Duits CSU voorbeeld. Daar liggen de kansen. Het kan niet zo zijn dat in  een vergelijkbaar land als Duitsland de Christen democratie met gemak 30% van de stemmen haalt.

De normen en waarden agenda van Balkenende is nog lang niet af. Gezinnen, de middenklasse en studenten moeten de basis worden voor een brede conservatieve volkspartij. Profileer je veel meer als beschermer van het Christendom. Wereldwijd! En bedenk in je media optredens dat een ruime meerderheid van het verloren electoraat is overgestapt naar de VVD! 

Zet de ingezette verjonging keihard door. Het CDA Rotterdam bulkt van het talent. Mensen als Hugo de Jonge en Ruben Mink zijn de typische rolmodel CDA’ers van de toekomst. Het CDJA in Rotterdam is met afstand de leukste en actiefste jongerenbeweging van de stad. Dit alles leverde beslist geen goede uitslag op in Rotterdam. Op termijn moet dit, in combinatie met andere zaken, echter ongetwijfeld resultaten opleveren.

Ik wens het CDA oprecht veel succes en wijsheid toe. Hoewel ik er niet op stem gaat het mij toch wel een beetje aan het hart dat de partij zo is afgestraft. Dit komt voort uit de tijd dat mijn grote voorbeeld Pim Fortuyn in opkomst was. Het CDA en Jan Peter Balkenende waren toen de enige die zich normaal en menselijk naar hem hebben opgesteld.

Ik weet dat Pim daar zeer blij mee was. Wat niet wegneemt dat ik het CDA vaak genoeg vervloekt en verafschuwt heb. Zowel landelijk als in Rotterdam. Van CDA’ers als Wim van der Camp, Ruth Peetoom en Henk Bleker draait mijn maag om. Maar overall heb ik voor hun meer sympathie dan voor de VVD en PvdA.

Volg Ronald Buijt ook op Twitter:  @Buijtleefbaar