De leden van Volt hebben geen idee wat hun eigen partij doet

Bij Volt worden de verwachtingen van ‘een Europese partij’ tot het uiterste opgepompt. Bij het Volt-congres in Lissabon horen we co-voorzitter Reinier van Lanschot praten over de vluchtelingen in kamp Moria en de afbraak van de democratie in Hongarije en Polen. Volgens Van Lanschot is juist Volt in staat dit soort uitdagingen het hoofd te bieden. Grote onzin: Volt is een van de vele partijen die iets aan deze onderwerpen wil doen. Zo zijn er in het Europees Parlement allang meerderheden die maatregelen tegen Hongarije willen en die inzetten op Europees vluchtelingenbeleid.

Bij Volt is men erg in het eigen concept ‘Europese partij’ gaan geloven. Daarover bestaat een groot misverstand: leden denken dat Volt de enige Europese partij is, terwijl er juist allerlei soortgelijke partijen bestaan. Er zijn partijen van de Europese sociaaldemocraten, de Europese groenen en vele andere. Ze zitten alleen net even anders in elkaar dan Volt.

Dit weekend was er in Rotterdam een congres van de Europese Volkspartij (EVP). Deze is vooral bekend van de gelijknamige fractie in het Europees Parlement. Diverse christendemocratische partijen zijn erbij aangesloten zoals het CDA, de Duitse CDU en het Vlaamse CD&V. Dit is een essentieel verschil met Volt: de EVP is een samenwerkingsverband van nationale partijen en geen Europese ledenorganisatie. Bij Volt is ‘Volt Europa’ de partij en zijn er in de landen slechts afdelingen. Volt Europa bepaalt de EU-brede standpunten en Volt Nederland moet zich daaraan conformeren. Bij de EVP is dat niet zo.

Weten wat Volt doet Bij Volt is het Europese niveau dus niet vrijblijvend. Volt-leden zijn lid van de Europese partij en pas daarna van de nationale afdeling. Ze hebben directe invloed op de standpunten die voor de hele EU gelden. Als Volt-lid moet je dus wel in de gaten houden wat jouw ‘Europese partij’ doet, want deze is de basis van alles en bepaalt uiteindelijk ook het partijprogramma in jouw lidstaat. Juist daarom was er onlangs discussie over de vraag of de Bulgaarse verkiezingsalliantie met halfslachtige populisten wel deugt. Dit is bij Volt een zaak van alle Europese leden, niet alleen de Bulgaarse.

Dit technische verhaal brengt ons op de vraag of Volt-leden in de praktijk enig idee hebben waar hun Europese partij mee bezig is. Een Duits lid fluistert tegen uw verslaggever dat Volt net de EU is. De organisatie van de EU is voor veel burgers te ingewikkeld: ze zien niet hoe beslissingen worden genomen, wie dat doen en hoe ze daar invloed op kunnen uitoefenen. Europese beslissingen overkomen ze. Dit is hoe het ook bij Volt gaat: er lijken nauwelijks leden die kunnen uitleggen wat het Europese bestuur precies doet, hoe het functioneert en hoe het wordt gecontroleerd. Best problematisch als dat bestuur alles regelt.

Bij de EU zijn hele bibliotheken volgeschreven hoe er besluiten worden genomen, maar bijna iedereen raakt in dit doolhof de weg kwijt. Volt is er een kopie van: we luisteren een half uur naar een presentatie over de governance , waarbij we kennismaken met de conflict resolution body en de integrity body. Deze organen blijken deels nieuw. Aan de hand van gedetailleerde slides vertelt een Volt-lid wat de vernieuwde regels zijn, terwijl we de oude niet eens kenden. De eindeloze regelbrij blijkt een samenvatting van een document van twintig pagina’s. Geen lid die er een touw aan vast kan knopen.

Samenwerking elders Al dit interne gedoe is niet zo urgent zolang Volt Europa maar de juiste dingen doet. Maar is dat zo? We horen een bestuurslid in een bijzin zeggen dat Volt in Cyprus gaat samenwerken met een nieuwe partij. De mededeling gaat zo snel dat het niet te verstaan is hoe deze partij heet, al doet natuurlijk geen enkele Cypriotische partij een belletje rinkelen. Hoe onverwacht deze samenwerking is, blijkt uit het feit dat ook bestuurders van de Nederlandse afdeling er niets van weten en plompverloren met dit besluit worden geconfronteerd. Een stemming is er niet.

We krijgen via Zoom ene Nicoletta in beeld , die kennelijk belangrijk is bij deze partij die de naam Neo Kyma draagt. De partij blijkt doelen na te streven waar ook Volt aan werkt: digitalisering, innovatie, Europa, duurzaamheid en gendergelijkheid. Het klinkt allemaal best goed en dat moet ook wel, want de samenwerking is al in kannen en kruiken. Neo Kyma doet in 2023 mee aan de Cypriotische presidentsverkiezingen en in 2024 aan de Europese verkiezingen. Dan doopt de partij zich om tot Volt Cyprus. Niemand legt uit waarom dat dan pas gebeurt. De Europese bestuurders hebben het toch al goedgekeurd.

Dan komt een Portugese Europarlementariër het podium op. Hij gooit met een bal, vertelt over een konijn en meldt dat zijn vrouw Volt-lid is. Deze Francisco Guerreiro wordt aangekondigd als speciale gast. Hij is speciaal omdat hij lid wordt van Volt. Applaus. Zo komt vlak na de aansluiting van een totaal onbekende partij een totaal onbekende Europarlementariër bij Volt. De zaal is dolenthousiast. Francisco zal als onafhankelijk Europarlementariër blijven functioneren, zegt hij, maar nu zijn er toch opeens twee Volt’ers in Brussel in plaats van eentje. Gratis en voor niets.

Controle door leden Zoals burgers nauwelijks controle hebben op Europese politiek, zo hebben Volt-leden nauwelijks controle op hun partij. Wie deze Europarlementariër is, komen we niet te weten. Google laat zien dat hij zich afsplitste van de PAS , een soort Portugese Partij voor de Dieren. Er waren politieke meningsverschillen. Je zou als Volt-lid wel willen weten welke dat zijn, omdat dat iets zegt over deze man en zijn ideologische profiel. Maar het Europees Volt-bestuur heeft het lidmaatschap kennelijk al goedgekeurd, er zijn geen stukken over, een stemming is er ook niet en vragen stellen staat niet op het programma, dus resteert slechts dom applaus.

Zo wordt bij het Volt-congres duidelijk dat de leden nauwelijks weten wat er op het Europese niveau binnen hun eigen partij speelt. Het vertrekkende bestuur geeft een verantwoording van de afgelopen twee jaar. Men blijkt al tijden met elkaar overhoop te liggen. Niemand wist ervan. De non-verbale communicatie laat zien dat de bestuurders allang geen vrienden meer zijn. We horen dat er sprake is van ‘een toxische sfeer’, dat de verwachtingen te veel uiteenlopen en dat er geen overleg is. Co-voorzitter Valerie Sternberg geeft toe dat overleg haar niet zo ligt. Haar collega Van Lanschot geeft de pandemie de schuld.

Zo gaat het eindeloos verder: er wordt een kring van grote donateurs opgericht. Iedereen kan zien dat deze Schuman circle integriteitsproblemen kan opleveren, maar als een partijlid vraagt of deze donateurs toegang tot Volt-politici krijgen is het antwoord vaag. Alle alarmbellen moeten gaan rinkelen, maar bij Volt zijn de leden inmiddels gewend dat ze geen invloed hebben op de koers van hun eigen mammoettanker. Het Europese bestuur van Volt deelt de lakens uit en wordt nauwelijks door hen gecontroleerd. Dan is de vrijblijvende structuur van andere Europese partijen een stuk beter. Die zijn in ieder geval niet zo machtig.