De les die de aanval op restaurant HaCarmel voor de zoveelste keer leert

Het Joodse restaurant HaCarmel was opnieuw aan de beurt. Iemand sloeg de ruit in waarachter de vlag van Israël hangt om die naar buiten te trekken en in brand te steken. De dader is inmiddels opgepakt waarbij de politie pepperspray gebruikte.

Het is in een half jaar al de derde keer dat HaCarmel wordt aangevallen. Eerst kalkte iemand ‘Find Jew’ op de gevel. In januari lag er een nepbom voor de deur. Nu is dan, net als in 2017, weer een etalageruit ingeslagen en een vlag verbrand. De familie Bar-On, die behalve het restaurant in de buurt ook nog een bakkerij heeft, laat zich niet wegjagen. Ze zet het bedrijf op de oude voet voort. Ze bestelt de glazenmaker. Ze plaatst de vlag van Israël opnieuw in de etalage. Ze doet aangifte. Ze zoekt publiciteit.

Dit is een voorbeeldige reactie op racisme. Accepteer het niet. Breng het in de openbaarheid. Laat je niet wegjagen. Doe aangifte. Spreek de politie, het Openbaar Ministerie en de politiek erop aan als je onvoldoende bescherming krijgt. Daar heb je namelijk recht op. Dat is onderdeel van het sociaal contract tussen de burgers onderling en met de overheid: dat de officiële instanties je have en goed beschermen. Daaraan ontleent de staat ook het recht om het monopolie op het dragen van wapens voor zijn dienaren te reserveren. Als de staat in dit opzicht faalt, komt dat alleenrecht ook in het geding.

We hebben in het onderhavige geval te maken met racisme van de daad. Hiervoor zijn uitsluitend de daders verantwoordelijk en niet anderen die qua fysieke kenmerken op hen lijken of er oppervlakkig gezien dezelfde levensbeschouwing op na houden. Tenzij ze deze daad openlijk goedkeuren of klaarblijkelijk leiders volgen die dat doen. Contra-racisme is geen adequaat antwoord. Je creëert dan alleen maar een klimaat waarin rassen- en samenzweringstheorieën kunnen floreren. Het gaat er juist om de denkpatronen die tot dit racisme aanleiding geven, in de kiem te smoren. Daarbij doet het er niet toe op welk volk of ras de haat gericht is.

Woensdag stuurde Arnon Grunberg een tweet over Mein Kampf de wereld in. Ergens schijnt Hitler te schrijven dat een beweging enkele fanatiekelingen nodig heeft. Dan hollen de meelopers er vanzelf achteraan. We mogen de betekenis van gewelddadige aanvallen zoals op restaurant HaCarmel of een tijd geleden op die moskee in Enschede niet onderschatten. Het is naïef om ze af te doen als de actie van ‘gekkies’, die verder geen betekenis hebben. Zelfs als het ‘gekkies’ zijn, die door de rechter naar een TBS-instelling worden verwezen.

Dat lijkt in strijd met de eerdere bewering dat voor zo´n aanval alleen de daders verantwoordelijk zijn en niet wie op hen lijkt. Maar dat is niet het geval. De aanslagpleger heeft niet lukraak een ruit ingeslagen. Hij deed dat bij een joods restaurant en niet bij de buren. Elders legt men de varkenskoppen specifiek voor de moskee en niet in het winkelcentrum tegenover Albert Heijn.

Is het waanzin die de daders dreef, dan is die toch door racisme ingekleurd. Dat blijft overeind, ook als de rechter zo’n dader op goede gronden niet volledig toerekeningsvatbaar verklaart zodat hij een behandeling krijgt.

Nu is gebleken dat de dader dezelfde was die in 2017 al een keer bij HaCarmel de etalageruit ingooide , klemt dat des te meer. Hoe gestoord, of stalkerachtig deze persoon ook is, hij heeft zijn obsessie met dit restaurant ergens vandaan gehaald. Dit neemt niet weg dat hij hij in onze rechtsstaat een passende straf dient te ontvangen en een even passende behandeling, een stuk minder vrijblijvend dan de vorige keer toen de rechter ook zo’n combinatie oplegde.

Antisemitisme, Marokkanen- en moslimhaat zijn allemaal uitingen van racisme, waarover Arnon Grunberg heeft vastgesteld dat het met woorden begint en te vaak (dus niet altijd) met daden eindigt.

Wie slachtoffer is van racisme, hoeft nooit zijn onschuld te bewijzen. Die hoeft evenmin afstand te nemen van andermans daden omdat hij er op een of andere manier mee in verband kan worden gebracht. Op de sociale media zullen we deze week zeker de bewering vinden dat het hier geen antisemitische daad betrof maar een uiting van anti-zionisme en afkeer van het onrecht, door Israël de Palestijnen aangedaan. Dat is volstrekte flauwekul en een redenering die dicht in de buurt van racisme komt. Het gaat immers om een restaurant in Amsterdam waarvan de eigenaren toevalligerwijze joods zijn. De Israëlische vlag getuigt misschien van verbondenheid met deze staat in de geest van mijn buurtgenoten. Die steken bij feestelijke gelegenheden graag de Turkse vlag uit maar dat wil nog niet zeggen dat zij daarmee het beleid van de Turkse regering goedkeuren. Geen mens hoeft zich voor zoiets te verantwoorden.

Het wordt wat anders als je de hakenkruisvlag voert, de Reichskriegsflagge of de banier van de Islamitische Staat. Die staan namelijk voor een samenhangend gedachtegoed waarin racisme, vreemdelingenhaat en intolerantie de boventoon voeren.

Terzake: tegenover racisten hoef je dus nooit je onschuld te bewijzen. Hun denken, voor zover het die naam verdient, is altijd gebaseerd op drogbeelden, vooroordelen en paranoia. Dát breng je in beeld. En nogmaals: waak voor contra-racisme: als reactie andere bevolkingsgroepen verwijten wat jou wordt aangewreven. Je ziet dat de laatste dagen veel bij de aanvallen op Grunberg: ja, maar wat er over de Marokkanen beweert wordt dat klopt, in tegenstelling tot de beschuldigingen aan het adres van de joden in de jaren dertig.

Voor racisme bestaat nooit een excuus. Ook niet ondergaan onrecht. In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw stelden miljoenen Duitse werklozen de joden verantwoordelijk voor hun ongeluk. Je ziet in Nederland een vergelijkbaar verschijnsel: dat ik geen woning krijg toegewezen, is de schuld van de asielzoekers. De buitenlanders hebben mijn baan ingepikt. Opa en oma kunnen ´s-avonds geen ommetje meer maken vanwege de Marokkanen. Als zij naar het verpleeghuis gaan liggen ze in hun eigen pis, eveneens vanwege de Marokkanen, die alles krijgen.

Nu wordt hier wel eens tegenover gesteld dat het slechts onnauwkeurige opmerkingen betreft uit de monden van mensen met weinig opleiding. Dat is een gevaarlijke vorm van neerbuigendheid, waar vroeger op college professor Presser ons al tegen waarschuwde: neem uitingen van vreemdelingenhaat altijd letterlijk want zo zijn ze bedoeld. Als iemand er ook nog bij durft te zeggen dat hij veel joodse vrienden heeft dan wel zo goed omgaat met een Marokkaan in het trappenhuis of op het werk “want hij past zijn eigen aan”, dan is dat helemaal een alarmbel. Het ontstaan van een vooroordeel is misschien verklaarbaar maar die verklaarbaarheid vormt – nogmaals – nooit een excuus.

Je zult zien dat iedereen die vreemdelingenhaat in het vaandel voert nu het podium beklimt om opzichtig de slachtofferhouding aan te nemen: je mag tegenwoordig niks meer zeggen of ze maken je gelijk voor nazi uit. Wilders en Baudet worden ook uitgesloten. Dat is net zo erg. We hebben dan te maken met een ernstige misvatting. Wilders en Baudet worden met hun aanhangers van repliek gediend. Zij hebben er allemaal voor gekozen toe te treden tot een politieke beweging waarin racisme en vreemdelingenhaat bon ton zijn. Ze wonen als het ware in een politiek vertoog. Zij definiëren aldus zichzelf.

Geen inwoner van Wassenaar of Aerdenhout wordt verantwoordelijk gesteld voor het feit dat er in hun dorpen zoveel sympathie voor Wilders of Baudet leeft. Bij mij in de buurt zijn Denk en de PVV de grootste partijen. Ik laat me daarop niet aanspreken. Het gaat erom racisten aan te pakken die zich als zodanig outen. Met woorden. En met daden als zij geweld tegen je gebruiken voordat de politie verschijnt.

Racisme bestrijd je zonder aanzien des persoons. Zonder vooroordeel. Zonder enig excuus te accepteren. Dat is de les die we met de aanval op restaurant Ha-Carmel voor de zoveelste keer leren.

Update 9 mei: In Op1 van vrijdagavond ging Joost Eerdmans, politiek leider van Leefbaar Rotterdam en prominent lid van het FvD in debat met Arnon Grunberg over diens lezing op de vierde mei. Hij zei onder meer dat Grunberg de antisemitische tweets aan zijn adres zelf had uitgelokt. Ook hield hij Grunberg en Albdelkader Benali voor dat Marokkanen oververtegenwoordigd waren in de criminaliteit en dat het geen racisme was om dit te benoemen. Dat althans was een korte samenvatting van zijn op hoge toon gebrachte woordenstroom want Eerdmans paste een klassieke truc van politici aan discussietafels toe: zo lang jij kans ziet om door te ratelen, komen de anderen niet aan het woord. Jij probeert ondertussen zoveel mogelijk de kern van je boodschap erin te rammen. Eerdmans voegde daar nog een element aan toe: hij deed of hij van de prins geen kwaad wist.

Als Eerdmans een criminele Marokkaan tegen komt, dan ziet hij alleréérst de Marokkaan en dan pas de crimineel. Komt hij daarentegen een blanke misdadiger tegen, dan is het niet de etnische afkomst die hij benoemt maar de misdaad. Dat is het gif in de woorden van Eerdmans. En van zijn meelopers. Daarin schuilt het racisme van zijn beweging. Dat maakt hem tot onderdeel van het probleem en niet van de oplossing. Voor de duidelijkheid: hij óók. Eerdmans is typisch een leider die contra-racisme (zie boven) in stelling brengt. Je kunt dat ook een met gif gevulde jij-bak noemen. Daar is de strijd tegen het antisemitisme niet mee gediend.

Bekijk hier het debat tussen Joost Eerdmans, Arnon Grunberg en Albdelkader Benali