De man die de overheid tot al die boetes inspireerde

Uit allerlei berichtjes blijkt dat Lee Kuan Yew op sterven ligt. Echt klagen mag hij niet, want hij is al over de negentig. Lee Kuan Yew? Wie? Het feit dat u torenhoge boetes mag verwachten als u het vuilnis een uurtje te vroeg buiten zet of de bitse toon die bij het moderne bestuur past, heeft veel te maken met Lee´s politieke activiteiten. Ook de strengheid van moralistische PvdA’ers als Asscher en Dijsselbloem doet aan hém denken.

In Singapore functioneert alles goed. In de jaren negentig al deed men er aan rekening rijden. Het aantal auto’s op de belangrijke straten in het centrum zoals Orchard Road, bepaalt de hoogte van het tarief, dat je op een dashboardkastje kunt aflezen. Autorijden is duur in Singapore. Een vergunning kost tienduizenden dollars. De meeste inwoners gebruiken dan ook de brandschone metro, die precies op tijd rijd. De OV-chipkaart functioneert er wel.

De meeste inwoners van Singapore wonen in grote appartementencomplexen waar zij hun woning hebben gekocht dankzij de spaarrekening van het Provident Fund. Elke werknemer is verplicht een gedeelte van zijn loon te sparen. De werkgever verdubbelt dat. Het geld is bedoeld als een oudedagsvoorziening en een reserve voor kwade tijden maar je mag er ook een woning mee kopen. De ziektekostenverzekering werkt volgens hetzelfde spaarmodel.

Al in de jaren zeventig introduceerde Lee Kuan Yew torenhoge boetes voor klein onmaatschappelijk gedrag zoals het werpen van afval op straat. Kauwgom heeft hij zelfs totaal verboden. Toen Lee Kuan Yew zelf het roken eraan had gegeven, introduceerde hij – al meer dan een kwart eeuw gelden – een stringent anti-rookbeleid. Je kunt beter je sigaret niet aftikken aan de openbare weg want dat is bevuiling. Aan de andere kant: elke vijftien meter of zo staat een prullenbak – die nooit uitpuilt – met een asbak er boven op. Zo is het leven in Singapore tot in de puntjes geregeld. De levensstandaard is er hoog. Je zou zelfs kunnen zeggen dat Lee Kuan Yew de enige Aziatische leider is die werkelijk iets voor de arbeiders heeft gedaan.

Toen hij nog rechten studeerde in Engeland noemde hij zich Harry Lee. Hij had iets van een exotische playboy. Hij stond bekend om zijn briljante conversatie en zijn kritische geest. Harry Lee stond voor de vrijwording van zijn vaderland Maleisië, nog net  een Britse kolonie. Na zijn afstuderen nam hij de leiding van de sociaaldemocratisch georiënteerde People’s Action Party (PAP). Maleisië is een multicultureel land waar naast de Bumiputra, de oorspronkelijk Maleise bevolking, ook miljoenen Chinezen en Indiërs wonen, afstammelingen van plantagearbeiders die de Britse kolonialen importeerden.

Het was oorspronkelijk de bedoeling dat een nieuwe staat gevormd zou worden bestaande uit het schiereiland Malakka, Serawak en Brits Noord Borneo. Om zijn grote Chinese meerderheid werd Singapore daar echter niet in geaccepteerd. Harry Lee zag zich daarom gedwongen de leiding te nemen in een kleine onafhankelijke stadsstaat. In hoge mate tegen wil en dank.

Chinese immigranten worden in Azië vaak gewantrouwd en gediscrimineerd. Er bestaat een opvallende overeenkomst tussen wat hen wordt aangewreven en wat in het westen antisemieten over joden te melden hebben. In een aantal opzichten is Singapore dan ook het Israel van Zuid-Oost Azië. Het wordt geduld maar niemand houdt er echt van. De stadsstaat beschikt dan ook over verrassend sterke strijdkrachten en een luchtvloot van heb ik jou daar.

Harry Lee besloot de omgeving – het nieuwe Maleisië, Indonesië, de Filipijnen – te laten zien waartoe de Singaporezen in staat waren als zij er gezamenlijk de schouders onder zetten. Het resultaat is schitterend. Singapore is een zeer welvarende, uiterst aangeveegde stad, die grote mogelijkheden biedt aan iedereen die daar werkelijk zijn best voor wil doen. Tegelijk beschikt het over het beste systeem van sociale voorzieningen in Azië. Wie briljant genoeg is om te worden toegelaten tot de National University of Singapore krijgt als het nodig is altijd studiefinanciering.

Maar de oppositie is monddood. De People’s Action Party regeert uiterst autoritair. De media zijn niet vrij en met het regime verbonden. Dankzij een districtenstelsel van Brits model bezet ze bijna alle zetels in het parlement van Singapore. Vervalste verkiezingen zijn daarvoor niet nodig. Een campagne onder de leuze ‘wij of de chaos’ houdt al die kleine woningbezitters bij de les. Weliswaar weten oppositiekandidaten altijd wel een of twee districten te veroveren maar in de volksvertegenwoordiging komen zij nauwelijks aan het woord. Ook zijn ze slachtoffer van (juridische) intimidatie.

Dat Harry heeft Lee laten vallen om weer consequent zijn Chinese voornamen Yuan Kew te gebruiken. De ideologie van de People’s Action Party kruidde hij met grote hoeveelheden confucianisme, de Chinese leer van harmonie, ouderliefde en gehoorzaamheid aan de wettige autoriteiten.

De dagelijkse gang van zaken in Singapore heeft Lee al in de jaren negentig aan trouwe secondanten overgelaten. Hij is vervolgens in het buitenland advies gaan geven. Met name in Peking luisterde  de top van de communistische partij graag naar zijn aanbevelingen. Maar de Singaporese strengheid inspireerde ook Europese politici, in het bijzonder de aanhangers van de nieuwe strengheid zoals die sinds 2000 om zich heen greep en die in Nederland het gedoogbeleid zo’n slechte naam bezorgde.

Lee Kuan Yew, een man van betekenis, iemand die misschien meer met uw leven te maken heeft, dan u vermoedde. Denk aan hem als de baas het verbiedt om ook vóór het gebouw te roken. Of als u een gele kaart krijgt van de gemeente voor het verkeerd aanbieden van vuilnis.

Volg Han ook op Twitter

Het nieuwste boek van Han is De Mooiste Jaren van Nederland (1950-2000)