De mens is eigenlijk te intelligent voor het roken

Ivan Wolffers schrijft elke dag een gezond weetje, gebaseerd op onderzoeken met merkwaardige en soms ongelofelijke uitkomsten. Door de weetjes van Wolffers leer je van alles over bijvoorbeeld verschillende ziektes, medicijngebruik en gezond afvallen, maar ook over de vaak komische verschillen tussen mannen en vrouwen.

Er is een leuke sketch waarin Bob Newhart een minister in Londen speelt. Sir Walter Raleigh, de 16de eeuwse dichter en ontdekker, belt hem op om te vertellen dat hij in Amerika een geweldig nieuw product heeft gevonden. Het is tabak en Raleigh voorspelt dat het de wereld zal veroveren. Tabak heeft volgens hem de toekomst. Bob Newhart komt niet meer bij van het lachen. “En dat moet je dan aansteken en eraan zuigen?” Ja, natuurlijk kan hij zich niet voorstellen dat normale mensen zoiets zouden willen.

Het is ook onbegrijpelijk en nog moeilijker voorstelbaar is het hoe het kan dat honderden jaren later we zo’n moeite hebben om een dergelijke gekke en dodelijke gewoonte weer uit de wereld te krijgen. Een gewoonte waar 1 op de 4 rokers eerder aan zal overlijden. Hoe zijn mensen – waarvan verondersteld wordt dat ze intelligenter zijn dan andere dieren – er in de menselijke geschiedenis ooit toe overgegaan om te roken? Tot voor kort wisten we daar weinig over, maar onderzoekers lichten een tipje van de sluier.

Ze vonden resten van tabak in pijpen van meer dan 1000 jaar geleden in Noordwest California van oorspronkelijke jagers-verzamelaars (dat is in de VS politiek correct voor Indianen). Ze rookten allerlei planten, maar aan de tabakplant bleven ze ‘hangen’. Dat is verslavend. Overigens was de tabak uit die tijd minder sterk dan de tabak van nu. Door het uitproberen van plantensoorten die je kunt roken – typisch menselijke nieuwsgierigheid en experimenteerdrang – raakte een kleine groep mensen verslaafd aan de tabak en bleef het gebruiken.

Op zich was de volgende stap ook een wonder: dat mensen van een ander continent de Indianen zagen roken en dat ook gingen doen. Zo begonnen steeds meer mensen te roken. Maar misschien is het allergrootste mirakel wel dat de uitgekiende marketingstrategie van de tabaksindustrie zo effectief was dat ze zoveel mensen wist te verleiden ermee te beginnen, zoveel politici aan zich wist te binden en zoveel wetenschappers kon inhuren om de schadelijke effecten van tabak te camoufleren.

Volg Ivan Wolffers ook op Twitter Het vorige weetje: Zijn prijzenwinnaars per definitie gelukkigere mensen?

Het nieuwe boek van Ivan Wolffers is: Het gezonde lifestyleboek