De miljarden van Ghaddafi

De directeur van de London School of Economics heeft ontslag genomen. Nog maar drie maanden geleden slijmde hij publiekelijk met Ghaddafi omdat die miljoenen Euro’s in de kas stortte van de universiteit waar Ghaddafi’s zoon een doctorstitel opdeed (vraag niet hoe). Die directeur deed nu wat hij moest doen, het enige dat hem restte.

Nu blijkt hoe de Arabische dictators hun tentakels stopten in de westerse economieën en hoe politici zonder aarzelen probeerden hen daartoe te verleiden, moeten we ons eens afvragen hoe het komt dat we zo gemakkelijk meegaan met deze potentaten als ze financieel of ander voordeel opleveren. Het is een proces dat niet beperkt blijft tot Arabische dictators maar het speelt zich in alle werelddelen af. De excuses om zaken te blijven doen met Pinochet, Iran of Zuid Afrika tijdens de apartheid waren van hetzelfde soort. Blijkbaar is het laagje westerse beschaving dat zogenaamd ons de vertegenwoordigers maakt van bepaalde waarden en normen flinterdun. Zodra machthebbers er zitten en deals maken, waaien we met hen mee. Wie hoorde de afgelopen jaren onze politici, diplomaten of zelfs opiniemakers spreken tegen al die Afrikaanse dictators, tegen de Arabische potentaten? Sinds medio januari zijn de regeringen van deze lieden ineens ‘regimes’ geworden. Nu weten we het allemaal. Misschien kunnen we van de resterende dictators in kaart brengen waar hun geld zit en hoeveel ze hebben geroofd van hun bevolking. Dan kunnen we nu al de banden met hen breken.

Een van de redenen om intens pessimistisch te zijn over hoe het zal aflopen in Libië is dat de man die nu door de regeringskrant als een mafketel wordt omschreven (nadat onze mafketels in Libië een domme actie ondernamen) de langste adem zal hebben. Zonder extra zetje zal Ghaddafi niet verdwijnen. Het verraad van het westen, elders in de Arabische wereld diep en vaak terecht gevoeld, zal opnieuw een volk veroordelen tot dictatuur, waarbij de afrekening van Ghaddafi met de mensen die durfden ons voorstellingsvermogen te boven gaat. Het doet denken aan de oude Bush die in Irak de mensen riep in opstand te komen en toen ze dat deden, weigerde hen te helpen.

Ik heb meestal weinig positiefs te zeggen over president Sarkozy, maar de erkenning van de opstandelingen als legitieme regering is wel een serieuze zet. Het verandert het spel als je Ghaddafi als de opstandeling beschouwt die een legitieme regering bedreigt. Dat de EU daar niet aan durft is tekenend. Nog een paar dagen wachten en het hoeft niet meer, jongens. Tabacco Hillen is te druk bezig met zijn ministerie om een bijdrage te kunnen leveren en onze minister president zal wel weer oreren dat misschien zo islamisten aan de macht kunnen komen. Sarkozy miste de boot keer op keer, maar nu heeft hij iets van staatsmanschap laten zien.

Natuurlijk, het is niet eenvoudig om in Libië het balletje de juiste kant op te laten rollen. Maar waarom proberen we het niet? Sarkozy’s actie maakt het misschien minder moeilijk om te interveniëren in de binnenlandse politiek (such as it is) van een onafhankelijk land – altijd de schaamlap om ons nergens mee te bemoeien. Of misschien kunnen we het doen onder de vlag van volkerenmoord, waarmee we zo graag en zo vaak verfoeide regimes aan de schandpaal proberen te nagelen, zij het meestal te laat. Niemand heeft eenvoudige antwoorden, maar het kan toch niet zo zijn dat we met zijn allen Ghaddafi en zijn kliek zien consolideren en dan overgaan tot de orde van de dag?

Dit artikel verscheen eerder op de website van Frans Verhagen