De moderne mens en het verlangen naar mysterie

Elke cultuur heeft een ‘verhaal’ of een soort mythe, beter gezegd een Mysterie om het stukje wereld waarin wordt geleefd mee uit te drukken. Dat Mysterie of die diepere werkelijkheid kan men niet straffeloos wegduwen. Toch lijkt de moderne seculiere mens van vandaag dat te doen. Het is niet alleen materie en nog eens materie maar vooral ook de rede die domineert.

Dit niet alleen in het onderlinge contact – we zijn sterk in het gelijkhebberig redeneren – maar ook in het oplossen van problemen. Armoede troef? Er zijn mensen die zich dat realiseren en zeggen het Mysterie als het ware beginnen te missen. Anderzijds zien we ook vervreemding – ja dat lijkt een kernbegrip – en een hoog zelfdodingscijfer. Het is 1800 per jaar, terwijl Stichting Zelfdodingspreventie recent laat weten, dat het aantal mensen dat via 113 hulp zoekt, sterk toeneemt.

Dat het Mysterie weg is of lijkt uit de samenleving is hoe dan ook geen peanuts. Verlies van vermogen tot verbinding met zichzelf, met de natuur, met het universum en met de ander zijn onder meer de gevolgen. Niet deel zijn van een groter geheel, zou je ook kunnen zeggen, waarbij we elkaar, dus ook onze medeschepsel het dier en niet te vergeten de natuur niet zien als zuster of broeder.

Wat de gevolgen zijn van het denken ‘niet deel te zijn van de natuur’ maar die te willen beheren/beheersen, maakt de actualiteit van vandaag rondom het klimaat alleszins duidelijk. Maar hoe het mysterie dan weer terug te krijgen? Te rade gaan bij de christelijke mystiek en voorts ook bij de Aziatische spiritualiteit, waarin minder het accent ligt op de buitenwereld en meer op onze binnenwereld, dus op onze ziel of ons hogere zelf , zoals Carl G. Jung het uitdrukt.

In plaats van aan ons ego onder andere onze innerlijke reis, dus de reis van de ziel, weer alle aandacht geven. Op de vraag waarom we hier zijn, ja waartoe we kozen voor dit leven bij de incarnatie, kunnen we gaan inzien dat het leven voor ons een soort leerschool is, dat we onderweg zijn. Of zoals zowel Jezus als Boeddha zeiden: ‘mensen van de weg zijn’.

Zelfkennis en andere innerlijke zintuigen als zelfbewustzijn, intuïtie, gevoel en empathie kunnen we daarbij gebruiken voor het inzicht om zo het mysterie in onszelf op het spoor te komen. Spirituele technieken zoals stilte, meditatie en mindfulness kunnen daarbij ook functioneel zijn. Wie weet kan de moderne mens er zo en ook anderszins subtiel toe gebracht worden het Mysterie weer wat terug te halen in de samenleving. Er zijn symptomen dat hij/zij er open voor staat. Het eenzijdig rationalisme wordt nogal eens als drukkend ervaren.