De nieuwe flinkheid

Donderdag 23 juni. Ik zit in de avondzon in café Stout in de Haarlemmerstraat in Amsterdam, een stoute buurt in de stoutste stad van Nederland. Ik blader door de plaatselijke avondkrant, Het Parool. De eerste vier pagina’s lees ik evenveel berichten die jaren geleden ondenkbaar waren. Een Nederlandse politicus, Geert Wilders, wordt vrijgesproken voor anti-islamuitspraken. De rituele slacht bij joden en islamieten wordt aan banden gelegd. Theatermakers verliezen een zaak tegen het kabinet waardoor de BTW in de sector omhoog mag. En Nederland wil eenzijdig de Schelde-verdragen terugdraaien.

De “nieuwe flinkheid” in Nederland is een feit. De stad, het land waar alles kon en iedereen constant met elkaar in overleg ging, draait de duimschroeven aan. Maar is dat wel zo? Waren de Nederlanders altijd zo open en tolerant en zijn ze nu doorgeschoten naar de andere kant? Ik denk het niet. 

Nederlanders zijn altijd rationeel en keihard geweest als dat moest. Het zijn en waren kooplieden, vergeet dat niet. En soms kun je dan inderdaad beter in overleg gaan met iemand: dan kun je de zaken naar je hand zetten en daar haal je op termijn ook zelf voordeel uit.

Ik herinner me mijn verbazing toen ik op mijn eerste werk in Nederland in een kantoor tegen een sticker met volgende tekst moest aankijken: “Regels zijn regels, punt uit.” Ik dacht eerst nog dat het ironisch bedoeld was. Belgen willen regels van nature uit nooit laten primeren. Voor ons zijn regels een uitgangspunt om te bekijken hoe we het in de praktijk gaan aanpakken. Nederlanders niet, zij houden van regels. Op sommige momenten zijn het wat dat betreft _ schrik niet _ net Duitsers.

Ook hier in de Haarlemmerstraat lijken al die hippie-types ruimdenkend en meegaand, maar vergis je niet. Naast mij zitten twee vrouwen plannen te beramen hoe ze hun collega’s volgende week een project gaan opleggen. Verderop analyseert een tienermeisje ijskoud de relatie met haar vriend. Vanavond nog wordt hij gedumpt. 

Het rechtse kabinet heeft zijn weliswaar krappe meerderheid in Nederland natuurlijk ergens gehaald. En er is tot hiertoe ook opvallend weinig verzet tegen de moeilijke maatregelen die dat kabinet op dit ogenblik neemt. Vrijheid, blijheid is slechts het bovenste laagje bij de Nederlanders. Daaronder schuilt onverzettelijke flinkheid.

Bij het dichtslaan van de krant lees ik op één van de laatste pagina’s een klein berichtje waar Nederlanders dan misschien weer van opkijken: “Bierconsumptie Belgen flink geslonken”. Er zijn geen zekerheden meer.