De oneerlijke ruil in veel realityprogramma's

Spannende televisie eergisterenavond. In het RTL 4 programma Ontvoerd ging John van den Heuvel naar Bosnië om een door zijn vader ontvoerd jongetje te herenigen met zijn moeder. Het lukte, ondanks een zwaar tegenwerkende overheid, onberekenbare dorpsbewoners en een heuse motorclub. Een nobel idee; een wanhopige moeder en een televisieprogramma dat haar helpen wil en verder gaat dan wie dan ook.

Het lijkt op een redelijke deal; je hebt een probleem, het televisieprogramma lost het voor je op en als tegenprestatie kom je met je hele hebben en houwen op de televisie en weet iedereen weet hoe slecht je huwelijk is, hoe makkelijk je geld uitgeeft, hoe je ’s nachts de koelkast leegvreet en hoe je verknipte jeugd leidde tot een ziekelijke verzameldrang. Maar aan het eind van de uitzending ben je van je problemen af. Een paar weken later komt er zelfs nog iemand langs om te checken of je daadwerkelijk op het rechte pad gebleven bent. Met de nazorg zit het dus ook al snor.

Maar is er wel sprake van een eerlijke ruil? In veel gevallen gaat het om mensen die echt wanhopig zijn en die er heel veel voor over hebben (eigenwaarde, privacy) om geholpen te worden. De impact van je zo kwetsbaar op te stellen op televisie lijkt mij vele malen groter dan de (financiële) inspanning die het TV programma daar tegenover stelt. Dat is namelijk gewoon onderdeel van de bedrijfsvoering en heeft niets met liefdadigheid te maken. De prijs die het ‘slachtoffer’ voor de hulp betaald, is daarmee veel hoger dan die van het programma.

Of is de drang om op televisie te komen zo groot dat dit verschil moeiteloos wordt gecompenseerd? In sommige gevallen zal dit best wel eens het geval kunnen zijn, maar wanneer ik denk aan een zwaarlijvig mens die in een klein onderbroekje voor heel Nederland op een weegschaal gaat staan met een lichaam waar hij of zij dolgraag vanaf wil, kan ik me dat eigenlijk niet voorstellen.

Dan blijft het een oneerlijke ruil.

Volg Joost-Jan Kool ook op Twitter