De onterechte angst voor de vluchteling

Afgelopen week waren de rellen in Geldermalsen, een paar dagen terug was er een racistische aanslag op een Somalisch gezin, waarbij naast met vuurwerkbommen ook met posters van Wilders werd gestrooid, en onlangs nog een bezetting van een moskee: de bruine horde roert zich heftig de afgelopen tijd in Nederland. Opgestookt door Wilders, zeggen velen. Dat klopt zeker, maar natuurlijk net zo goed opgestookt door andere politici, zoals Zijlstra, Buma en Dijsselbloem, die met droge ogen beweerden dat de vluchtelingen (en niet hun eigen beleid) een bedreiging vormen voor de verzorgingsstaat.

Voor wie dat laatste fabeltje nog gelooft het volgende rekenvoorbeeld: ook als de huidige instroom van 50.000 asielzoekers per jaar aan zou houden, een aantal dat ten eerste zwaar vertekend is en ten tweede nooit zo lang aan zal houden, én al deze mensen zouden in een uitkering terecht komen, wat ook al niet zo is, dan nog zou het meer dan een eeuw duren voordat het aantal mensen dat een uitkering ontvangt zou zijn verdubbeld. Op voorwaarde dat de werkloosheid een eeuw lang even hoog blijft en we ook even stoppen met vergrijzen dan.  

Verbazing Ondertussen wrijft de rest van Nederland zijn ogen in verbazing uit. Het blijkt nu uit onderzoek van I&O Research dat twee derde van de Nederlanders vooraf al geen probleem heeft met een asielzoekerscentrum in de eigen gemeente. Dat is ondanks dat de helft van de Nederlanders wel veel overlast van zo’n centrum verwacht. Een angst die vervolgens niet uit blijkt te komen: slechts 15 procent ervaart daadwerkelijk overlast. De groep mensen die het uiteindelijk juist leuk blijkt te vinden als zo’n centrum er eenmaal is, is bijna twee keer zo groot als de groep van de klagers. Het zijn ook twee keer meer mensen die het voordeel er uiteindelijk wel in zien, dan die dit van tevoren verwacht hadden (25% om 12,5%).

Dus: als u nu bang bent voor de komende asielzoekers, dan is er meer dan twee derde kans dat u een maand nadat het centrum naast uw deur gezet wordt, zélf zegt dat uw angst ongegrond was. Er is zelfs een goede kans dat u er bij nader inzien juist het voordeel van inziet. Als dat centrum in uw buurt er al komt dan: bij de meeste Nederlanders gebeurt dat natuurlijk uiteindelijk niet. 

Maar… de grote bek krijgt de meeste aandacht. Al het schreeuwvolk dat zegt dat de politiek niet naar de mensen luistert: het luistert alleen maar naar zichzelf. Ze is gelukkig niet in de meerderheid. Ze maakt alleen maar heel veel kabaal, en is nu tot geweld overgegaan. Uiteindelijk blijkt dat het redelijker is om bang te zijn voor dit soort medelanders dan voor degenen die hier nieuw aankomen: QED. Taak voor politie en justitie lijkt mij. 

Excuses Maar daarmee zijn we er niet. De politiek heeft ook wat goed te maken. Van Wilders verwacht ik niets. Maar Zijlstra, Buma en Dijsselbloem zouden, zeker na de incidenten van de laatste weken en dagen, hun excuses moeten maken. Sorry mensen, we hebben bewust paniek gezaaid. We hebben u voorgelogen. En daarbij zouden ze moeten toegeven: het huidige beleid van ‘sobere opvang’ in grote kampementen, dat werkt niet. Niet alleen kweekt het mensen die langer afhankelijk zijn van steun, het wekt ook angst en woede op bij de bevolking, zeker als het gepaard gaat met loze bangmakerij. 

50.000 mensen per jaar opvangen omdat je ze uiteindelijk maar moeilijk kan verzuipen in de middellandse zee: het kan. Maar niet door voor een dubbeltje op de eerste rij proberen te zitten. Want goedkoop is duurkoop. Kazernes met veldbedden en het verbod te werken, afgelegen kampementen, dat past niet in het Nederland van de eenentwintigste eeuw. Als je dat toch herintroduceert in onze samenleving, dan is dat schreeuwen om moeilijkheden. Op ultrakorte, maar ook op lange termijn.

En die moeilijkheden komen niet door links beleid. Het is juist het rechtse machteloze antwoord op de asielzoekersinstroom die de tegenstellingen vergroot. Met de gastarbeiders hebben we het niet goed gedaan. Daar is iedereen het erover eens. Juist doordat we ervan uitgingen dat zij hier maar tijdelijk bleven, juist doordat we ons niet sterk maakten voor hun rechten en voorzieningen, hebben we hier een moeizaam geïntegreerde groep gekweekt die over het algemeen nog steeds aan de onderkant van de arbeidsmarkt bungelt. Een onderklasse met een etnisch tintje, met alle problemen van dien. We zijn met de vluchtelingen precies dezelfde fout aan het maken, maar dan erger.

Alternatief Het alternatief? Kleinschalige opvang, gelijke spreiding over alle gemeenten, maar dan wel meer regie voor de gemeenten zelf, het recht om te werken voor en tijdens de procedure, en budget om meteen Nederlands te leren, ongeacht de vraag of iemand terug wil of moet**. Het kost wat, maar dan krijg je ook wat. Uiteindelijk zijn we beter, en zelfs goedkoper uit. Laat rationeel denkend Nederland dit humaan en rendabel beleid nu eens net zo hard gaan eisen als dat schreeuwvolk, dat nu internationaal ons land te kakken zet, als waren we een stelletje paniekerige slappelingen dat overstuur raakt van een handvol mensen in nood. Nederland kan zoveel beter dan dat.

* Deze verwachting is natuurlijk met enige cynische ondertoon uitgesproken, en uiteindelijk volkomen loos omdat onlangs PvdA en VVD zelfs een motie om aantallen asielzoekers meer transparant weer te geven hebben afgewezen: de waarheid mag niet boven tafel komen.

** De enige partijen die momenteel moties indienen voor delen van dit pakket zijn GroenLinks, SP, D66 en CU. De rest loopt alleen maar te leuteren over opvang in de regio, alsof dat een oplossing is voor vluchtelingen die hier al lang zijn. 

Dit stuk verscheen eerder op Sargasso.nl