Logo Joop
De opiniesite van BNNVARA met actueel nieuws en uitgesproken meningen

De ontmaskering van Richard de Mos en de erfenis van Pim Fortuyn

  •  
02-10-2019
  •  
leestijd 4 minuten
  •  
276 keer bekeken
  •  
Pim_Fortuyn_-_May_4

© Cc-foto: Roy Beusker

De opkomst en ondergang van Groep De Mos is het zoveelste bewijs dat politieke representatie in Nederland toe is aan grondige verandering.
Op 20 augustus 2001 tijdens een 2Vandaag-uitzending veranderde Pim Fortuyn de stijl van politiek bedrijven in Nederland voorgoed. Van de kleding tot aan de taal, van andere thema’s tot een andere debatstijl. Hij kondigde aan dat hij de politiek in zou gaan. Hij vertelde er niet bij dat hij al jaren binnen verschillende gevestigde partijen naarstig op zoek was geweest naar erkenning als de visionaire leider. Wat hem niet van binnenuit lukte, lukte fantastisch van buitenaf. Als hij niet in Hilversum was vermoord, was hij premier van Nederland geworden. Fortuyn wist zich meesterlijk als underdog te positioneren, de man van het volk tegen de vastgeroeste, wereldvreemde dorpsregenten van het Binnenhof. Daarbij zette hij de angst voor de islam na 9/11 en kritiek op de multiculturele samenleving als joker in.
Soldaat van Oranje Na de verwarrende verkiezingen vlak na zijn dood kwam de langstzittende regentenpartij van Nederland aan de macht. CDA-voorman Jan-Pieter Balkenende – bijgenaamd Harry Potter, om zijn kapsel en zijn babyface – met zijn jaren-vijftig-motto “Fatsoen moet je doen” werd premier. De brave Balkenende kon zo een personage zijn uit Het Bureau van J.J. Voskuil of erger nog, uit De Avonden van Gerard Reve.
Iets meer dan een half jaar daarvoor stond de dandy Fortuyn met een homo-erotische knipoog in zijn strakke driedelige pak, oranjerode zijden das en pochet de nieuwe soldaat van Oranje te wezen. “At your service!”
Een groter contrast tussen opgewekte verwachtingen en het uiteindelijke resultaat is nauwelijks denkbaar. Het is alsof een brave huisvader of huismoeder voor de verandering vreemd gaat, maar bij zijn of haar eerste spannende date de eigen schoonmoeder of schoonvader treft. De uitkomst van de landelijke verkiezingen van 2002 bleek een ijzige douche voor de Nederlandse kiezer, die er sindsdien wraakzuchtig van lijkt te zijn geworden.
Het is nooit meer goed gekomen met de gevestigde politieke partijen en Nederland. Grote partijen zijn gaan krimpen, vele nieuwe partijen zijn erbij gekomen. Hoe snel de grijze look ook werd ingeruild voor wat flashy pakken, managersjargon voor Jip en Janneke-taal, en hoe hard de ongeschreven regels van tolerantie jegens religieuze minderheden ook werden overschreden om ook islamofobie te kunnen uitmelken: een grote groep Nederlanders moet de gevestigde partijen niet meer. Zij smachten ernaar om politiek vreemd te gaan. Als je kijkt naar de keuzes van deze gefrustreerde burgers, dan kan je niet anders dan concluderen dat hun stemgedrag sindsdien meer weg heeft van een dikke middenvinger naar de gevestigde politieke elite, dan van een doorwrochte keuze.
Kinky professor Er zijn genoeg politieke koopmannen die dat door hebben, al is het vaak oude wijn in nieuwe zakken. Een “nieuwe politieke beweging” heeft een electorale markt, sinds Fortuyn. Maar eerlijk is eerlijk: het aanbod van politiek vreemdgaan is er sinds Fortuyn niet beter op gewonden. Voor de authentiek speelse, eloquente en kinky professor Fortuyn zijn er belabberde alternatieven in plaats gekomen. Ik denk dat Fortuyn met afschuw zou hebben aangezien hoe het ultieme Binnenhof-product Geert Wilders politieke munt slaat uit zijn erfenis. Ook zou de libertijn Fortuyn zich ergeren aan het feit dat een oerconservatief gezelschap van schuwe rechtsfilosofen uit Leiden, met de ijdeltuit-orator Thierry Henri Philippe Baudet als voorman, in zijn ideologische gat is gesprongen.
Het drama rond de politieke erfenis van Fortuyn zie je ook terug op lokaal niveau. Zij het nog armoediger, komischer haast. Vooral in Rotterdam waar Fortuyn zijn eerste overwinning boekte en in Den Haag waar na zijn moord boze burgers het Binnenhof omsingelden, ontstond een zee aan kansen voor politieke avonturiers en lokale Ali Baba’s.
De vruchtenplukkers in deze steden, respectievelijk Leefbaar Rotterdam en Groep De Mos in Den Haag, verzuimen om echt meer te zijn dan een representatie van burgerlijk chagrijn jegens voorspelbare gevestigde orde. Hoe hard Joost Eerdmans ook zijn best doet om een nieuwe stijl-politicus te zijn, zijn CDA-braafheid blijft de lange slungel achtervolgen. Richard de Mos en zijn politieke groepje kan in originaliteit zelden tippen aan de Tegenpartij van Kees van Kooten en Wim de Bie. Dat beide partijen de grootste zijn geworden in de tweede en derde grootste stad van Nederland bij de laatste gemeentelijke verkiezingen zegt dan ook meer over de crisis binnen de politiek dan over hun kwaliteiten.
Toet toet Na de inval van de recherche bij Groep De Mos, verdacht van corruptie en omkoping, kan er weleens een spoedig einde komen aan hun avontuur. Maar daarmee eindigt niet de zoektocht van een grote groep Nederlanders naar een man, een vrouw, een beweging en een formule om de politieke kaarten anders te gaan schudden.
Achttien jaar na opkomst van Fortuyn wordt het tijd dat wij, de kiezers en de gekozenen, een andere wending aan die zoektocht gaan geven. De opkomst en ondergang van de Mos en zijn groepje zijn een zoveelste waarschuwing. Het moet echt anders.
Misschien moeten we op zoek naar vergezichten om het politieke spel structureel te veranderen, in plaats van onze hoop te vestigen op nieuwe poppetjes en verrassende stijlen. We moeten misschien eens een denker raadplegen als David Van Reybrouck die democratie niet per se gelijkstelt aan verkiezingen. Of dieper gaan nadenken over ander representatievormen. Zodat de politieke arena niet meer overbevolkt wordt door producten uit de klonenfabriek van de gevestigde partijen, noch door een clowns-klasje dat alleen ijdeltuiten met een dikke middenvinger produceert. Politiek is te belangrijk om aan de politici over te laten.
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.