De overheid en de media in gebreke bij informatie over ESM

In de Volkskrant van 18 mei 2012 staat een bericht onder de kop ‘Wilders naar rechter om noodfonds’. Met het noodfonds wordt het ESM bedoeld. Er zullen echter weinig abonnees zijn die weten wat het ESM is, omdat er door deze krant over dit instituut geen enkel inhoudelijk artikel is geschreven. Daarin staat de Volkskrant niet alleen. Ook de collega dagbladen, televisie en radio hebben tot nu toe nauwelijks aandacht besteed aan dit onderwerp.

Nederland heeft als deelnemer in het ESM 5,7% van de stemmen. Om het ESM op de beoogde datum van 1 juli 2012 in werking te laten treden is 90% van de stemmen voldoende. De stemming over de goedkeuring (ratificatie) van het ESM verdrag in de Tweede Kamer is daarom niet bepalend of het instituut er wel of niet komt.  De Volkskrant schrijft dat als de Tweede Kamer het verdrag niet goedkeurt, Nederland niet meedoet aan het noodfonds. Dat is dan nog maar de vraag. Want Nederland heeft het verdrag getekend en kan dat niet zomaar ongedaan maken. Premier Rutte heeft Nederland door de verdragsondertekening al gebonden aan het ESM.

De Volkskrant schrijft verder, dat het ESM ‘bewust buiten de EU-structuren is gehouden’. Dat is een onjuiste bewering, zoals blijkt uit het Tractatenblad van het Koninkrijk der Nederlanden jaargang 2011, nummer 157:

overwegende hetgeen volgt: ‘De Europese Raad is op 17 december 2010 overeengekomen dat de lidstaten van de eurozone een permanent stabiliteitsmechanisme moeten instellen. Dit Europees Stabiliteitsmechanisme zal de taken overnemen die momenteel door de Europese Faciliteit voor financiële stabiliteit („EFSF”) en het Europees financieel stabilisatiemechanisme („EFSM”) worden vervuld bij het verstrekken, indien nodig, van financiële bijstand aan lidstaten van de eurozone na juni 2013. Op 25 maart 2011 heeft de Europese Raad Besluit 2011/199/EU tot wijziging van artikel 136 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie met betrekking tot een stabiliteitsmechanisme voor de lidstaten die de euro als munt hebben.’

Het initiatief tot oprichting van het ESM kwam vanuit de EU. Op 25 maart 2011 heeft het Europese Parlement de ontwerpresolutie voor het ESM verdrag aangenomen en op 11 juli 2011 werd het oorspronkelijke ESM verdrag getekend door de zeventien Ministers van Financiën van de eurolanden. Om het ESM te borgen in en te koppelen aan de EU is een amendement toegevoegd aan artikel 136 van het EU verdrag:  ‘de lidstaten die de euro als munt hebben, kunnen een stabiliteitsmechanisme instellen dat, indien zulks onontbeerlijk is, moet worden geactiveerd teneinde de stabiliteit van de eurozone in haar geheel te waarborgen en luidens welk de verlening van financiële steun, indien vereist, uit hoofde van het mechanisme aan stringente voorwaarden gebonden zal zijn.’  De Volkskrant vermeldt niet, dat dit amendement evenals het ESM verdrag en de toevoeging van de 40 miljard euro verplichting aan het ESM in de Nederlandse begroting moet worden goedgekeurd door het Nederlandse parlement.

In Tractatenblad, jaargang 2011, nummer 157 staat verder te lezen:

‘De strikte inachtneming van het kader van de Europese Unie, het geïntegreerde macro-economische toezicht, en met name het stabiliteits- en groeipact, het kader voor macro-economische onevenwichtigheden en de regels inzake de economische governance van de Europese Unie, moet de eerste verdedigingslinie blijven tegen vertrouwenscrises die de stabiliteit van de eurozone als geheel aantasten.’  en  ‘Op 20 juni 2011 hebben de vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten van de Europese Unie de Verdragsluitende partijen gemachtigd de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank(„ECB”) te verzoeken de in dit Verdrag vastgestelde taken te vervullen.’ Het lijdt dus geen twijfel, dat het ESM een EU initiatief is.

‘Could the 17 eurozone countries go it alone and write their own treaty? The idea came up briefly during the summit on Sunday. German chancellor Angela Merkel told David Cameron, UK prime minister, that if he did not allow the 17 euro member to integrate further they will go outside the treaties. Observers of the meeting see it as more of an empty threat. A bit of sabre-rattling by Merkel to say ‘it’s not what I want…. but just over my shoulder sits Sarkozy who’s very keen on such a scenario’. 

Het was dus Cameron die niet wilde meewerken aan een verdere integratie van de zeventien eurolanden. En de gedachte om er een intergouvernementeel verdrag van te maken is opgekomen tijdens de EU top van oktober 2011. In tegenstelling tot wat de Volkskrant beweert was het bovendien juist Duitsland, dat zich tot het uiterste heeft ingespannen om van het ESM geen intergouvernementeel verdrag van zeventien landen te maken. Honor Mahony schrijft hierover inde EUobserver:  ‘Merkel, it should be said, has been a staunch defender of doing as much at the EU 27 level as possible. A separate inter-governmental treaty would put a symbolic, political, institutional and legal brick wall between the euro ‘ins’ and ‘outs’. And would be the end of the EU as we know it.’   Het ESM verdrag dat in maart door de zeventien premiers van de eurolanden werd ondertekend, is een intergouvernementeel verdrag tegen wil en dank. Alleen heethoofd Sarkozy vond dat de zeventien Cameron konden missen als kiespijn.

De Volkskrant schrijft, dat de rol van de Europese Commissie in het ESM marginaal is: ‘Met name Duitsland moest er niets van hebben als de Europese Commissie de baas zou worden over een fonds dat 500 miljard euro kan uitlenen.’ Dit is een pertinent onjuiste bewering. De rol van de Europese Commissie wordt groot in het ESM, zoals blijkt uit de definitieve verdragstekst: ‘De strikte inachtneming van het kader van de Europese Unie, het geïntegreerde macro-economische toezicht, en met name het stabiliteits- en groeipact, het kader voor macro-economische onevenwichtigheden en de regels inzake de economische governance van de Europese Unie, moet de eerste verdedigingslinie blijven tegen vertrouwenscrises die de stabiliteit van de eurozone aantasten.’ en ‘Op 20 juni 2011 hebben de vertegenwoordigers van de regeringen van de lidstaten van de Europese Unie de Verdragsluitende partijen gemachtigd de Europese Commissie en de Europese Centrale Bank (“ECB”) te verzoeken de in dit Verdrag vastgestelde taken te vervullen.’ Het ESM moet opereren binnen het kader van de Europese Unie. De Europese Commissie heeft dientengevolge een bepalende rol. En als het aan Wolfgang Schauble, Minister van Financiën van Duitsland, ligt, dan krijgt de Europese Commissie binnenkort gouvernementele bevoegdheden. De taken die aan ECB en Europese Commissie worden toevertrouwd zijn bijvoorbeeld: ‘In afwijking van lid 3 wordt gebruik gemaakt van een spoedstemprocedure indien de Commissie en de ECB beide concluderen dat als niet dringend een besluit tot verlening of tenuitvoerlegging van financiële bijstand, zoals gedefinieerd in de artikelen 13 tot en met 18, wordt vastgesteld, zulks de economische en financiële duurzaamheid van de eurozone in gevaar kan brengen. Voor de aanneming van een besluit in onderlinge overeenstemming door de Raad van gouverneurs als bedoeld in artikel 5, lid 6, onder f) en g), en de Raad van bewind volgens die spoedprocedure is een gekwalificeerde meerderheid van 85% van de uitgebrachte stemmen vereist.’  De rol van de Europese Commissie is dus allerminst marginaal.

De media en niet alleen de Volkskrant zijn zwaar in gebreke gebleven met het geven van –inhoudelijk juiste- informatie over het ESM. Omdat ook de overheid heeft nagelaten de burger te informeren over het ESM en er eenzijdig de nadruk is gelegd op de veronderstelde noodzaak van dit instituut, lijkt elk verzet tegen de komst van dit instituut een activiteit van dwarsliggers en populisten te zijn. Het is te hopen dat het kort geding dat Wilders tegen de Staat der Nederlanden heeft aangespannen aan hem wordt toegewezen, want dan kunnen de burgers door middel van hun stem hun mening over het ESM tot uiting laten komen.

Dit stuk is overgenomen van de website van Ad Broere